11 / 561
Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Uygulanan Geçici Koruma Statüsü...
10
GİRİŞ
Savaş, silâhlı çatışmalar ya da yaygın insan hakları ihlâlleri ne-
deniyle bir ülkeden ya da coğrafî bölgeden diğerine ani ve öngörüle-
mez şekilde çok sayıda kişinin sığınmaya çalıştığı durumlara kitlesel
akınlar denilmektedir. Bu durumda kabul eden devletler bir yandan
sığınma arayan çok sayıda kişi için bireysel başvuru ve değerlendirme
usûlünü etkili şekilde işletememekte diğer yandan kitlesel olarak ulus-
lararası koruma arayan çok sayıda kişi için kapılarını kapatmak iste-
memektedir.
1
Geçici koruma statüsü, kitlesel akınlarda bireysel olarak
başvuruların yapılamadığı ya da değerlendirilemediği bu süreçte ge-
çici ve esnek bir koruma mekanizması olarak karşımıza çıkmaktadır.
2
Geçici koruma statüsünün 1990’lardaki Yugoslavya kriziyle gün-
deme geldiği ifade edilmekle birlikte, bu uygulamanın tarihsel açıdan
daha eski örnekleri de mevcuttur. Eski Yugoslavya krizinin neden ol-
duğu kitlesel sığınma hareketleri, geçici koruma müessesesinin Avru-
pa Birliği düzeyinde ele alınması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.
3
Avrupa
Birliği’ne Üye Devletler’in 1990’lardaki Bosna ve 1999 Kosova çatışmaları
sonucu topraklarına ulaşan kitlesel akında eşgüdüm eksikliği yaşanmış
ve yeknesak olmayan uygulamalar nedeniyle bu kişilere farklı düzeyler-
de koruma sağlanmıştır.
4
Bunun sonucunda ikincil akınlar yaşanmıştır.
5
20 Temmuz 2001’de Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen
Geçici Koruma Yönergesi
6
bu sorunu çözmek amacıyla hazırlan-
1
Jari Pirjola, “Temporary Protection as a Future Model”, Nordic Journal of Interna-
tional Law, Vol:64, 1995, s.425.
2
Pirjola, s.425-426.
3
Davor Sopf, “Temporary Protection in Europe After 1990: The “Right to Remain”
of Genuine Convention Refugees”, Washington University Journal of Law and
Policy, Vol:6, 2001, s. 109; Nuray Ekşi, “Geçici Koruma Yönetmeliği Uyarınca
Geçici Korumanın Şartları, Geçici Koruma Usûlü, Sağlanan Haklar ve Geçici Ko-
rumanın Sona Ermesi”, İstanbul Barosu Dergisi, C.88, S.6, Yıl:2014, s. 68, (Geçici
Koruma Yönetmeliği).
4
Işıl Özkan, Göç, İltica ve Sığınma Hukuku, Ankara 2013, s. 231; Sopf, s. 111-112.
5
Pirjola, s. 425 vd.
6
Council Directive 2001/55/ EC of 20 July 2001 on Minimum Standards for Giving
Temporary Protection in the Event of a Mass Influx of Displaced Persons and on
Measures Promoting a Balance of Efforts between Member States in Receiving
such Persons and Bearing the Consequences thereof, OJ 2001, L 212/12. http://
eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32001L0055 (10.10.2014).
Bundan sonra “Yönerge” olarak anılacaktır. Yerinden Edilmiş Kişilerin Kitlesel
Sığınma Durumunda Geçici Koruma Sağlamak için Asgarî Standartlar Hakkında