Sayi126

Osmanlı Devleti’nde Marka Hukukunun Gelişimi

390

vermek ilgili nezaretlerin yönelimlerini açıklamak bakımından fay-

dalı olacaktır. Örneğin, Balıklı Rum Hastanesi menfaatine satılacak

kibrit kutularına konulacak markanın üzerinde, günümüzde de bazı

sektörlerde kullanılan hasta insan resimleri olmasından dolayı, uygun

bulunmamıştır.

Başka bir başvuruda bir sigara üreticisinin, ürünleri

için seçtiği

“Evlad-ı Şüheda”

isimli markası, kabul edilerek tescil edil-

miştir. Daha sonra sigara kutusunu dükkânlarda gören bazı kişiler,

böyle şerefli bir ismi sigara kâğıdıyla bağdaştırmanın nasıl mümkün

olabildiğine dair Ticaret ve Sanayi Nezareti’ne yaptıkları başvurular

sonucu ilgili ruhsat iptal edilmiştir.

Bazı başvurular, resimlerin mü-

nasebetsiz bulunmasından dolayı

bazı başvurular da resim ve şekil-

lerin belirsizliği, okunaklı olmadığı için kabul görmemiştir.

Başvuru-

su reddedilen diğer markalarda ise Dolmabahçe, Beylerbeyi Sarayı ve

Tophane-i Âmire Dairesi gibi resimler bulunmaktaydı.

Şekil itibarıyla değilse de taklide açık oldukları için denetim altına

alınan bir diğer alan, hayır amaçlı satılan ürünlere basılan simgeler-

di. Hicaz Demiryolu, Dar’ül aceze, Maarif Nezareti gibi kurumlar

100

ve projeler yanında Gayr-ı Müslim hastaneleri

101

gibi vakıf kurumları

gelirlerini arttırmak için sigara kâğıdı, kibrit kutusu gibi basit ürün-

ler meydana getirerek satışa çıkarıyorlardı. Bu tür kurumların, gelir

sağlamak için üzerinde marka işaretleri olan ürünleri piyasaya sür-

melerinde, devlet nezdinde bir sakınca yoktu fakat bunların birçoğu

tescil ettirilmiyorlardı. İşte bu durum sakıncalı görülüyordu zira mar-

kaları taklide tamamen açık oluyordu ki sosyal yardım içerikli ürün-

lerin satışı daha fazla rağbet gördüğü düşünülebilir. Bu nedenle şahsi

kazançtan çok kurumsal manada gelir elde etmeyi amaçlayan eğitim,

sağlık vb. kurumların satışa çıkardıkları ürünlerin de Ticaret ve Sana-

yi Nezareti tarafından tescil edilmesi gerekli görülmüş ve bu şekilde

BOA, ZB, Dosya No: 352, Gömlek No: 80, 6.Te.1320.

BOA, MF. MKT, Dosya No: 1226, Gömlek No: 96, 8.Ş.1335.

BOA, ZB, Dosya No: 362, Gömlek No: 63, 11.Te.1320.

BOA, ZB, Dosya No: 363, Gömlek No: 74, 03.Ha.1322.

BOA, ZB, Dosya No: 361, Gömlek No: 12, 27.Ni.1327.

100

Mekâtib-i İbtidaiye-i İslamiye için satışa sunulan ve gelirinin yaklaşık % 25’inin

Maarif Nezareti’ne terk edilen sigara kâğıtları gibi, BOA, MF. MKT, Dosya No:

406, Gömlek No: 1, 25.S.1316.

101

Balıklı Rum Hastanesi’nin çıkardığı kibrit kutuları örnek verilebilir. BOA, ZB,

Dosya No: 352, Gömlek No: 80, 6.Te.1320.