Previous Page  14 / 545 Next Page
Information
Show Menu
Previous Page 14 / 545 Next Page
Page Background

13

TBB Dergisi 2017 (128)

Çiğdem ÇIMRIN

naklandığı kabul edilse de pozitif yükümlülükler açısından durum

biraz farklıdır. Bu demek değildir ki pozitif yükümlülükler AİHS met-

ninin içinde yer almamaktadır, elbette sözleşmenin lafzında açık açık

pozitif yükümlülükler şeklinde belirtilmese de pozitif yükümlülük

olarak yorumlanabilecek devletlerin saygı göstermesini söyleyen hü-

kümler yerlerini almıştır; ancak bu kavram aslen 1968 yılında

Belçika

dil hakları davasında

ortaya çıkmıştır.

7

Bu kararda AİHM’e göre ‘1 No’lu

Ek Protokol’ün 2. maddesindeki ‘Hiç kimse eğitim hakkından yoksun

bırakılamaz’ cümlesinde hak kelimesi kullanıldığı için, hüküm için-

de eğitim hakkından ve 1 No’lu Ek Protokol’ün Başlangıç kısmında

‘bu hak ve özgürlükleri birlikte yerine getirmekten’ söz edildiği için

bu maddenin bir hakkı içerdiğinden kuşku yoktur. Maddenin negatif

ifade tarzına rağmen, devletin eğitim hakkını sağlamada pozitif bir

yükümlülüğü bulunmadığı sonucu çıkarılamaz; bir hak var olduğun-

da, Sözleşme’nin 1. maddesine göre devletin egemenlik yetkisi içinde

bulunan herkes için bu hak güvence altına alınmalıdır’. Bu kararın ar-

dından AİHM özellikle pozitif yükümlülüklerinin net ve sınırlayıcı

bir tanımını yapmaktan kaçınarak ama önüne gelen davada dikkate

aldığı olaylar ışığında bu yükümlülüklerin kapsamına yeni unsurlar

ekleyerek yorumlamasına devam etmiştir. Bu halde de hakların ko-

runması bağlamında devletlerin yerine getirmeleri gereken şartların

genişlediği gibi bir durum ortaya çıktığı söylenebilir.

Bu yükümlülüklerin hukuki temellendirmelerinin iyi yapılması

önem arz etmektedir. Gerçekten de AİHM, pozitif yükümlülük kura-

mını yukarıda değinilen Belçika dil hakları davasında yapmaya başla-

dığı gibi, AİHS 1. maddesinin devletlere yüklediği ‘

kendi yetki alanları

içinde bulunan herkese tanımlanan bu hak ve özgürlükleri güvence altına al-

mak’

görevini, AİHS’in diğer ilgili maddeleriyle birlikte okuyarak ge-

liştirmiş olduğunu görmekteyiz.

Her ne kadar AİHM sınırlayıcı bir tanım yapmaktan kaçınmış

olsa da pozitif yükümlülükler kavramı, karşı oy yazıları ile doktrin-

de tanımlanmaya çalışılmıştır. Yargıç Mantens,

Gül/İsviçre

davasında

yazdığı karşı oy yazısında pozitif yükümlülük ‘

taraf devletlerin harekete

7

Komisyon Kararı, Belçika’da Eğitim Dili Davası/Belçika, 23.07.1968, Başvuru No.

1474/62.