Dergi 129

TBB Dergisi 2017 (129)

Seher ÇAKAN

zorunlu olmasıdır.

Fakat Mahkemeye gelen bir olaydaki bir mahku-

mun zorla beslenmesindeki temel amaç tıbbi nedenler değil, yapılan

protestoyu önlemek

gibi nedenlere dayanması halinde Sözleşme’nin

3. maddesi ihlal edilebilecektir. Mahkuma zorla yemek yedirilmesi

kimyasal hadımla ilişkili olmasa bile Mahkemenin vardığı sonuç kim-

yasal hadıma uygulanma bakımından önemli bir durumdur. Bu bağ-

lamda da cinsel suç faillerinin tedavisi için kimyasal hadım zorunlu

ise Sözleşme’nin 3. maddesi ihlal edilmeyeceği söylenebilir. AİHM’nin

Dvoracek v Çek Cumhuriyeti

davasında verdiği karar da bu görüşü

destekler niteliktedir. Bu davada başvurucu hakkında, çocuklara karşı

cinsel suçlardan dolayı dava açılmış olup bu nedenle de 2002 yılında

hakkında koruyucu seksolojik tedavi (the protective sexological treat-

ment) uygulanmasına karar verilmiştir. Tedavi kapsamında da baş-

vurucunun rızasının alındığı gerekçesiyle de antiandrojen yani ilaç

kullanılarak testosteron oranının azaltılmasına tedavi olarak başlan-

mıştır. Ancak bu rıza yazılı bir şekilde verilmemiştir. Başvurucu söz

konusu tedavinin hadım, aşağılanma ve onurunun kırılacağı korkusu

nedeniyle ruhsal sorunlara yol açtığını ve bu nedenle de AİHS’nin 3.

maddesini ihlal ettiğini iddia etmiştir. AİHM göre koruyucu seksolo-

jik tedavi başvurucuyu korumayı amaçlamaktadır ve bu nedenle de 3.

madde kapsamında bir ceza olarak değerlendirilemez.

Keza, Mahke-

me baskı altında uygulanan bir tedavi olmadığını ve söz konusu teda-

vinin de başvurucunun sağlığını korumak için gerekli olduğu için 3.

maddeyi ihlal etmediği sonucuna varmıştır.

Bu karar kimyasal hadım ile ilgili iki temel konuya açıklık ge-

tirmesi bakımından önem taşımaktadır. İlki cinsel suç faillerinin

sağlıklarını korumak için gerekli olması halinde kimyasal hadım

uygulanabilir ve hadımın uygulanması Sözleşme’nin 3. maddesini

ihlal etmeyecektir. Diğer husus da kimyasal hadım için rızanın ge-

rekli olduğuna dair yazılı bir belgenin olma zorunluluğuyla ilgilidir.

Tıbbi zorunluluk olması ve bunun ortaya konulması halinde müdahale edilebi-

leceği konusunda ayrıntılı bilgi için bkz Durmuş Tezcan, Mustafa Ruhan Erdem,

Oğuz Sancakdar ve Rifat Murat Önok, İnsan Hakları El Kitabı, Seçkin Yayıncılık

2014,Ankara,(5. Baskı) s.466-469.

Nevmerzhitsky v Ukrayna paras 102-6.

App No: 12927/13 (ECHR 2014), Press Release Hudoc.

Dvoracek v Çek Cumhuriyeti.