11 / 417
10
Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu ...
her fundamental constitutional rights was violated is first required
to use other administrative and judicial mechanisms before lodging
an application to the Constitutional Court. However, it is recognized
that there are some exceptions to the rule of exhaustion of remedi-
es. In some cases, the applicants are required to use the remedies
that have been created after lodging an application to the Court.
In Turkey, the Compensation Commissions set up by law should be
recognized as such remedies.
Keywords:
Exhaustion of Remedies, Compensation Commissi-
ons, Individual Application
GİRİŞ
Bireysel başvuru, temel hak ve hürriyetlerin ihlali neticesinde mağ-
duriyete uğrayan kişilere, bu ihlallerin neticelerini ortadan kaldırma
olanağı sağlayan bir hukuk yolu olarak tasarlanmıştır. Bu çerçevede,
yoğun insan hakları ihlallerinin yaşandığı II. Dünya Savaşından sonra
Federal Almanya’da ve diktatör Franco rejiminin
1
ardından gelen yeni
anayasal dönemde İspanya’da bireysel başvuru uygulamasına yer ve-
rilmesi anlamlıdır. Bireysel başvuru kurumu ile bireylerin doğrudan
etkilendikleri ve temel haklarını ihlal ettiklerini düşündükleri tüm
kamu gücü işlemlerine karşı anayasa mahkemelerinden bizzat hukuki
koruma talebinde bulunmalarına olanak sağlanması amaçlanmıştır.
2
12 Eylül 2010 tarihinde halkoylamasına sunularak kabul edilen
7 Mayıs 2010 tarihli ve 5982 sayılı Kanun ile Anayasamızda yapılan
değişiklikle,
3
Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvuru usu-
lü kabul edilmiş ve Mahkeme Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin
(AİHS) ulusal düzeyde uygulanmasından ve insan haklarını etkin
1
Franco diktatörlüğü boyunca, İspanya hukuk camiası insan hakları ve hukuk
devleti ilkelerine bağlı yeni bir anayasal sistemin inşası amacıyla batı Avrupa de-
mokrasilerine ve uygulamalarına bakmaktaydı. Diktatörlüğün sona ermesinden
sonra ise, Avrupa insan hakları koruma sistemi ve mahkemesi İspanya’nın yeni
anayasal düzeninin kurulmasında referans noktası oldu.1978 tarihli İspanya Ana-
yasası ile kurulan İspanyol Anayasa Mahkemesi 1949 tarihli Alman Temel Yasası
çerçevesinde şekillendi. İspanyol Anayasa Mahkemesine temel hak ve hürriyetle-
rin ihlali iddialarını inceleme yetkisi tanındı. Bkz. Luis Lopez Guerra, “Spain and
the European Court of Human Rights: Individual Applications and Recourse de
Amparo”,
Journal of Constitutional Law
, Vol. 4, Issue 7, Ankara, 2015, s.68 vd.
2
Ece Göztepe, Anayasa Şikâyeti, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları
No: 530, AÜHF, Döner Sermaye Yayınları No: 45, Adalet Matbaacılık, Ankara,
1998 s.3.
3
Halkoylamasında seçmenlerin %57,88’i “evet”, %42,12’si ise “hayır” oyu kullan-
mıştır. Resmî sonuçlar için bkz. 23 Eylül 2010 tarih ve 27708 sayılı Resmî Gazete.