dergi 132

Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruda Kabul Edilebilirliğe Dair Bir Usul Sorunu ...

Bireysel başvuru kurumunun amacı ve işlevi dikkate alındığında,

bireylerin temel hak ve hürriyet ihlalleri iddialarını çok çeşitli neden-

lere dayandırarak AYM önüne taşıyabilecekleri aşikârdır. Yeni bir hak

arama yönetimi olarak hukuk sistemine dâhil olan bireysel başvuru

nedeniyle AYM’nin ciddi bir iş yükü sorunu ile karşı karşıya kalması

ve temel hak ve hürriyetlerin korunmasına ilişkin görevini gereği gibi

yerine getirememesi muhtemeldir.

Bireysel başvuru uygulamasında

kabul edilebilirlik kriterleri, gereksiz veya usulüne uygun olmayan

başvuruların hızlı bir şekilde sonuçlandırılarak, Mahkeme’nin önem

teşkil eden gerçek hak ihlallerine ilişkin başvuruları incelemesine ola-

nak sağlayan kurallardır. AİHM uygulamasında da sıklıkla başvuru-

lan kabul edilebilirlik kriterleri, Mahkeme’nin ciddi iş yükünün azal-

masına katkıda bulunmaktadır. AİHM’ye yapılan başvuruların ancak

%3’ünün esastan inceleniyor olması kabul edilebilirlik incelemesinin

önemi ve iş yükü yönünden ağırlığını da ortaya koymaktadır.

6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usul-

leri Hakkında Kanun’un (6216 sayılı Yasa) 48/1. maddesi bireysel

başvuru hakkında kabul edilebilirlik kararı verilebilmesi için 45 ilâ 47.

maddelerde öngörülen şartların taşınması gerektiğini belirtmektedir.

Bireysel başvuru yargılamasında bu süzgeç görevi kabul edilebilirlik

kriterleri aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bireysel başvuruda önce-

likle bireysel başvuru bürosu tarafından belirtildiği üzere başvuru for-

mu ve ekleri şekli incelemeye tabi tutulmakta ve akabinde otuz günlük

başvuru süresi incelenmektedir. Komisyon ve Bölümler aşamasına ge-

Bireysel başvurunun Avrupa modeli olarak kabul edilen Almanya’da 1951 yılın-

dan 2003 yılının sonuna kadar 14000 şikâyette bulunulmuştur. Bu şikâyetlerde

%2,5 oranında başarı sağlanmıştır. Mahkemenin daireleri tarafından yapılan ince-

lemelerde son beş yıllık bilançosu ise şöyledir: 2011 yılında 5744 başvurudan 93’ü,

2012 yılında 5327 başvurudan 148’i, 2013 yılında 6238 başvuran 91’i, 2014 yılında

6292 başvurudan 121’i, 2015 yılında 5884 başvurudan 111’i başarılı olmuştur. Bkz.

Winfried Hassamer, “Anayasa Şikâyeti ve Buna İlişkin Sorunlar (Almanya’da

Temel Hak Şikâyeti Hakkında Rapor)”, Anayasa Yargısı, Cilt 21, 2004, s.1, Bkz.

Ayrıca ayrıntılı Almanya Federal Mahkemesi istatistikleri için, s.20, Erişim Tari-

hi:24.04.2016,

ads/EN/Statistik/statistics_2015.pdf?__blob=publicationFile&v=3.

Bkz. Ayrıntılı İstatistikler için, Erişim Tarihi: 06.08.2015,

coe.int/Documents/Stats_annual_2014_FRA.pdf. Ayrıca, Almanya Federal

Mahkemesi’ne yapılan başvuruların büyük bir bölümünde kabul edilebilirlik in-

celemesi neticesinde elenmektedir. Mahkeme’de bu incelemeyi yapmakla görevli

üç kişilik bir komite tarafından incelenmektedir. Kabul edilebilirlik aşamasından

geçen başvurusu sayısı %1’in altındadır. Bkz. Winfried Hassamer, a.g.e, s.4.