134

Kuzey Kıbrıs’taki İcra Uygulamalarının Hukukun Üstünlüğü ve Hak Arama Özgürlüğü ...

GİRİŞ

Temel hak ve özgürlükler, hem anayasa hemde uluslararası hukuk

kavramıdır. İnsan hakları, insan onurunu korumayı, insanın maddi ve

manevi gelişimini amaçlayan haklardır. Oldukça geniş kapsamlı olan

insan hakları deyimi bir yandan insan haklarının devlet organlarına

karşı korunmasını diğer yandan da çok boyutlu olan insan kişiliğinin

geliştirilmesini kapsar.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Ana-

yasası tarafından garanti altına alınan temel hak ve özgürlükler; do-

kunulamaz, devredilemez ve vazgeçilmez niteliktedir (KKTC AY m.

10/1). Anayasanın

temel hak ve özgürlüklerin özü ve sınırlanması

başlıklı

11. maddesine göre “

temel hak ve özgürlükler, özüne dokunmadan, kamu

yararı, kamu düzeni, genel ahlak, sosyal adalet, ulusal güvenlik, genel sağlık

ve kişilerin can ve mal güvenliğini sağlamak gibi nedenlerle ancak yasalarla

kısıtlanabilir.” İnsan haklarına saygılı ve hukukun üstünlüğü ilkesi-

ni benimsemiş bir devlette, temel hak ve özgürlükler gözetilmeksizin

herhangi bir uygulama yapılmaması gerekir.

Hukuk devletinde, bireylerin temel haklarının hukukun tüm alan-

larında korunması önemlidir. Ancak bazı alanlarda temel hakların

dikkatle gözetilmesi özel öneme sahiptir. Çünkü bu alanların özü ge-

reği, temel haklarla doğrudan temas söz konusudur. İcra hukuku da

bu alanlardan biridir. Bu alanda temel haklar özellikle gözetilmeli ve

özünü zedeleyen davranışlardan mutlak surette kaçınılmalıdır. Çün-

kü hukukun bu alanında devletin zor kullanma yetkisi ile icra organ-

larının faaliyeti, kişilerin hakimiyet alanına müdahale oluşturmakta ve

bunun doğal sonucu olarak temel haklara temas etmektedir.

Borçlu ve alacaklı arasında her zaman ciddi bir menfaat çatışması

vardır. Devlet, bir yandan alacaklının alacağını elde etmesi için etkin

hak arama yolları sunmalı, diğer yandan ise borçlunun hakimiyet ala-

nına müdahale ederken borçlunun insan onurunu zedelememek için

çatışan menfaatler arasındaki dengeyi sağlamak zorundadır. Huku-

kun ve iyi işleyen bir icra sisteminin en temel amaçlarından biri, özü

Şeref Gözübüyük/Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygula-

ması, Turhan kitabevi, Ankara 2016, s. 3; Durmuş Tezcan/Mustafa Ruhan Erdem/

Oğuz Sancakdar/Rifat Murat Önok, İnsan Hakları El Kitabı, Ankara 2016, s. 29.

Muhammet Özekes, İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, Ankara 2009, s. 1;

Hakan Pekcanıtez/Oğuz Atalay/Meral Sungurtekin Özkan/Muhammet Özekes,

İcra ve İflas Hukuku, Ankara 2014, s. 56.