Türkiye Barolar Birliği Dergisi 153.Sayı

407 TBB Dergisi 2021 (153) Enes ALİŞ neyimli kişilere kılavuz kaptan denir. 118 Kılavuz kaptanların gemi adamı olup olmadığı yönünde doktrinde iki farklı görüş bulunmaktadır. Bunlardan ilkine göre, gemi kaptanı, merkezinde geminin olduğu bir işletmede gemi adamı olarak görev yaparken; kılavuz kaptan ise, kara merkezli bir işletmede deniz adamı olarak faaliyet göstermekte- dir. 119 Kılavuzlar devlet tarafından yetkilendirilmiş özel ya da kamu tüzel kişiliği bulunan işletmelerde istihdam edildiklerinden, donatan ile iş sözleşmesi ilişkisi bulunmamaktadır. Kılavuz geçici olarak gemi- nin güvenle ulaşımını sağlamak amacıyla kontrolü gemi kaptanından almaktadır ve bunun karşılığında bağlı bulunduğu işletmeye bedel ödenmektedir. Sorumluluk esas olarak gemi kaptanı üzerinde kalma- ya devam eder. 120 Kılavuz kaptan donatanın emir ve talimatı altında olmadığından bir iş ilişkisi için gerekli olan unsurlardan bağımlı şe- kilde iş görme unsurunu eksik kılmaktadır. Bağımlılık unsuru, hizmet akdi benzeri özel hukuk sözleşmeleriyle çalışanlarla, işçilerin ayırt edilmesinde önem arz etmektedir. 121 Bu sebeplerle kanun gereği zo- runlu kılavuz bulundurulması gereken hallerde dahi kılavuzlar gemi adamı sayılamazlar. 122 İkinci görüşe göre ise, kılavuz kaptan, kılavuzluk hizmetlerini ge- mide ifa etmek üzere istihdam edilen bir işçi olduğundan gemi adamı sayılması gerektiği yönündedir. 123 DİŞK m. 2/1-C ve m. 27/1 hüküm- leri bu görüşü destekleyen maddeler olarak ileri sürülmektedir. Yargı- tay da bir kararında ilgili hükümlere dikkat çekerek kılavuz kaptanın gemi adamı olduğu ve DİŞK’na tâbi olduğu yönünde karar vermiş- tir. 124 118 Necmettin Akten, “Kılavuz Kaptan Gemiadamı Mıdır?” (Kılavuz Kaptan), İstan- bul Barosu Dergisi İş Hukuku Özel Sayısı, Eylül 2007, s. 123 vd. 119 Akten, Kılavuz Kaptan, s. 125. 120 Gemi zorunlu sevk kılavuzunun kontrolündeyken gerçekleşecek çatmadan istis- nai olarak TTK m. 1291/2 hükmü gereğince donatan sorumlu değildir. 121 Sevimli, s. 16. 122 Barlas, s. 36; Günay, s. 108; Kılavuz kaptanın doğrudan gemi adamı olamayacağı ancak dolaylı gemi adamı olarak vasıflandırılabileceği yönünde bkz. Necmettin Akten, ‘’Dolaylı Gemiadamı: Vapur Çaycıları ve Büfeciler’’ (Dolaylı Gemiadamı), İstanbul Barosu Dergisi , C. 85, S. 1, Ocak 2011, s. 115, dn 11. 123 Hasan Pekdemir, Uluslararası Boyutları ile Yorumlu Deniz İş Hukuku, Türk-İş Yayınları, Ankara 2011, s. 22; Bedük, s. 19. 124 Yargıtay 9. HD, K.T: 08.10.2007, 2007/11920 E., 2007/29801 K. (www.sinerjimev- zuat.com.tr, E.T: 12.04.2020).