161 TBB Dergisi 2023 (166) Zeynep Berin MANAVGAT oranı ile kontrol gücü arasında hâkim teşebbüs lehine bir orantısızlık meydana gelecektir. Dolaylı hakimiyetle yaratılan piramit yapılanmalarda alt basamaklara inildikçe, hâkim teşebbüsün bu şirketlerdeki pay oranı azalacağı için, bu azalmaya bağlı olarak, oransallık ilkesi gereği, paya bağlı malvarlıksal hakları7 da azalacaktır. Buna rağmen hâkim teşebbüsün, doğrudan hakimiyeti altındaki şirketlerin alt basamaklardaki şirketler üzerinde sahip oldukları hakimiyet ve yaratılmış olan hakimiyet zinciri ile, sahip olduğu sermaye payından bağımsız şekilde bağlı şirketi yönetme gücü olacaktır. Wedge olarak adlandırılan malvarlıksal haklarla kontrol hakları arasındaki ayrım, kural olarak, piramidin aşağı basamaklarına inildikçe açılmaktadır.8 Piramit yapılanmanın hâkim teşebbüs bakımından faydalarından biri, yukarıda anlatılanlardan da anlaşılacağı üzere, hâkim teşebbüsün, düşük sermaye oranı ve dolaylı hakimiyet ile bağlı şirketleri yönetim gücüne sahip olması, böylece, düşük sermaye payıyla orantılı olacak şekilde kâr payı ve tasfiye payının göreceli olarak düşük olması nedeniyle şirketin malvarlığındaki azalmalardan çok etkilenmeyecek olmasıdır. Ayrıca hâkim teşebbüs, sınırlı ve daha düşük sermaye koyarak, böylece daha düşük maliyetlere katlanarak bununla orantısız şekilde çok daha büyük finansal kaynaklara ulaşabilir; ticari faaliyetlere yön verebilir ve topluluk şirketlerinin yönetimini merkezileştirebilir.9 Bu nedenle de bağlı şirketlerin yönlendirilmesinde söz konusu bağlı şirket haricindeki bazı menfaatlerin üstün tutulması söz konusu olabilir.10 7 Piramit yapılanmaları ekonomik boyutta inceleyen çalışmalarda; pay sahibinin kâr payı ve tasfiye payı alma hakları malvarlıksal haklar olarak tanımlanmaktadır. Bu haklara nakit akım/akış hakkı (cash flow rights) adı da verilmektedir. 8 Randall Morck/Bernard Yeung, “Agency Problems in Large Family Business Groups” Entrepreneurship Theory and Practice, 2003, V. 27, No. 4, s. 370. Kural olarak, piramit yapılanma ne kadar çok basamağa sahipse kontrol gücü ile pay oranı arasındaki ayrım da o kadar belirgin hale gelmektedir (Jin Sheng, “Controlling Minority Structure in China’s Family Controlled Group Affiliates”, City University of Hong Kong Law Review, 2012, V. 3, No. 2, s. 275). 9 Marcello Bianchi/Magda Bianco/Luca Enriques, Pyramidal Groups and the Seperation Between Ownership and Control in Italy, The Control of Corporate Europe (Ed. Barca F./Becht M.), Oxford, 2002, s. 15. 10 Lucian Arye Bebchuk/Kobi Kastiel, “The Perils of Small-Minority Controllers”, Georgetown Law Journal, 2019, Discussion Paper No. 985, s. 12.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1