Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

hakemli makaleler / refered articles BİREYSEL BAŞVURUDA İKİNCİLLİK İLKESİ VE DENETİM YETKİSİNİN SINIRLARI SORUNU THE PRINCIPLE OF SUBSIDIARITY IN INDIVIDUAL APPLICATION AND THE QUESTION OF LIMITS OF REVIEW Hasan Tahsin GÖKCAN* Özet: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde tanınan temel hak- ların güvence altına alınması konusunda birincil yetki, ilgili devletin idari ve yargısal mercilerine aittir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile iç hukukta bireysel başvuru tanınan ülkeler bakımından Anayasa Mahkemeleri, bu konuda ikincil olarak yetkilidirler. Bireysel başvuru denetimi, ilgili devletin kesinleşmiş mahkeme kararları/gerekçeleri üzerinden yapılmaktadır. Bireysel başvurunun amacı, kamu gücünün kullanımına bağlı olarak bir temel hakkın ihlal edildiğine ilişkin iddiayı Sözleşme/Anayasa bağlamında incelemek ve varsa ihlal tespitini ya- parak mağduriyeti gidermektir. AİHM veya AYM tarafından yapılan bu denetimde, birincil yetkili mercilerin değerlendirme yetkileri dik- kate alınmaktadır. Bu nedenle AİHM tarafından içtihatlarla ikincillik ilkesi ve takdir marjı doktrini ortaya konulmuştur. Bununla birlikte, ortak bir Avrupa kamu düzenine ulaşma ve bireysel başvurunun etki- li bir yol olabilmesi amaçları, denetimin de etkin kullanılmasını gerek- li kılmaktadır. Makalenin amacı, AİHM ve AYM kararları çerçevesinde bireysel başvuruda denetimin sınırlarını belirlemeye çalışmaktır. Bu doğrultuda kararlardan verilen örnekler, Sözleşme standardını sağ- lamayı gerektiren hallerde denetimin kapsamının son derece geniş olduğunu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Bireysel Başvuru Yolu, İkincillik İlkesi, Tak- dir Alanı Doktrini, Yerindelik Denetimi, Dördüncü Derece Yargı Yeri Doktrini, Kanun Yolu Denetimi Yasağı Abstract: The mandate to protect the fundamental human rights enshrined in the European Convention of Human Rights (ECtHR) is primarily belong the judicial and administrative bodies of a member state. The ECtHR and constitutional courts of jurisdicti- ons which recognize individual complaint remedy hold a secondary power in this respect. Individual complaint remedy is exercised, in principle, upon the final judgments of courts of member states. In the review exercised by ECtHR and the Turkish Constitutional Court * Anayasa Mahkemesi Üyesi, [email protected]