Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

13 TBB Dergisi 2018 (135) Hasan Tahsin GÖKCAN hükümleri arasında bir fark bulunmadığını, iç hukukun tümüyle Söz- leşmenin denetimine tabi olduğunu belirtmektedir. 9 Bu niteliği gereği Sözleşme hükümleri iç hukuk kuralıyla (kanunla) değiştirilemez. 10 Sözleşmenin Dibacesinde amaç; “ insan hakları ve temel özgürlükle- rin korunması, geliştirilmesi, özgürlüklere saygılı ve hukukun üstünlüğüne dayalı gerçekten demokratik bir siyasal rejimin kurulması” olarak belirtil- miştir. Bu amaçtan hareketle AİHM Sözleşme hükümlerinin, “bu ko- rumayı somut ve gerçek kılacak tarzda yorumlanıp uygulanması” 11 ve Sözleşmedeki hak ve özgürlüklerin yorumunun da “demokratik bir toplumun ideal ve değerlerini koruyup gerçekleştirme amacıyla bağ- daşır” olması gerektiğini ifade etmektedir. 12 Sözleşme, 1. maddesinde belirtildiği üzere akit devletlerin yetki alanında bulunan herkese (vatandaş-yabancı ayrımı yapılmaksızın) uygulanacaktır. Yabancılar yönünden karşılıklılık esası Sözleşme ba- kımından geçerli değildir. 13 Sözleşme, bireysel başvuru yoluyla bireyi uluslararası hukukun süjesi ve hak sahibi yapmıştır. AİHM de Sözleşmenin denetimini üst- lenen uluslararası yargı organıdır. Sözleşme hükümlerinin yorumlan- ması ve ilgili uyuşmazlıkları karara bağlama konusunda AİHM nihai yargı organıdır. Anayasanın 90/son maddesi uyarınca kanun hükmünde görül- mekle, Sözleşme iç hukukumuzun bir parçası haline gelmiştir. Sözleş- menin iç hukuktaki yeri konusunda farklı görüşler olsa dahi, kanun niteliğinde olduğu tartışmasızdır. 14 Anayasa Mahkemesi norm dene- timinde Sözleşme hükümlerini Anayasa düzeyinde görmemekte, fa- kat destek norm olarak kabul etmektedir. 15 Doktrinde de belirtildiği 9 Gitonas ve diğ./Yunanistan,B. No:18747/91; 19376/92 ; 19379/92, 1 Temmuz 1997; T.B.Komünist Partisi (TBKP)/Türkiye, B. No: 19392/92, 30.1.1998, par. 30. 10 Durmuş Tezcan/M. Ruhan Erdem/Oğuz Sancakdar, Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Seçkin Yayınevi, 2.B. Ankara 2004, s. 69. 11 AİHM Artiko/İtalya, 13.5.1980, A. 37, par. 33; Gözübüyük/Gölcüklü, 2013, s. 140. 12 Soering/İngiltere, 7.7.1989, A 161, par. 87, 102; Gözübüyük/Gölcüklü, 2013, s. 140. 13 Ünal, Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, TBMM Yy. Ankara (tarihsiz) no 89, s. 70. 14 Tezcan/Erdem/Sancakdar, 2004, s. 123. 15 Örneğin, TCK›nın 226. maddesindeki “doğal olmayan yol” teriminin iptali iste- mini incelerken AYM, demokratik toplumda geçerli genel ahlak kavramının tahli- linde AİHS ve uygulamasıyla ilgili AİHM kararlarına destek norm olarak başvur- muştur; 2014/118 -2015/35, 1.4.2015, RG. 18.4.2015 -29330.