Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

168 Vergi Hukukunda Arama ve Arama Sürecindeki İşlemlerde Kamu Yararı Kavramı Aramanın ne zaman yapılacağı konusunda da Vergi Usul Kanunu’nda getirilmiş bir hüküm bulunmamaktadır. CMK’nın ilgi- li hükümlerine 84 bakıldığında arama konut, işyeri gibi kapalı yerler- de gündüz yapılır. Ancak başlanmış fakat bitirilememiş bir aramaya gece 85 de devam edilebilir. 86 Ayrıca 118’inci maddenin 2’nci fıkrasında belirtilen diğer durum- larla birlikte gecikmesinde sakınca bulunan hallerde gece arama ya- pılabileceği düzenlenmiştir. Vergisel aramalarda uygulanma imkânı bulabilecek bu istisnanın varlığından, aramanın gündüze bırakılma- sı durumunda aramadan beklenilen başarı düşecekse söz edilebilir. 87 Böyle bir durumda gece vakti arama yapılabilecektir. Arama sürecinde önemli olan nezdinde arama yapılanın vergi ka- çırdığına delalet eden emarelerin bulunduğu defter ve belgelerle du- rumun somutlaştırılmasıdır. Bunun için arama yapılan şahsın vergi ile ilgili tüm defter ve belgelerine el konulması gerekmektedir. Yapılan incelemeye esas olan, yani aramanın konusu, bulunan defter ve bel- geler olacaktır. 88 Bu bakımdan, arama esnasında el konulan defter ve belgelerin incelenmesi aşamasında arama yapılana ait şahsî ve özel mektup ve diğer evrakın ilgilisine iadesi gerekmektedir. 89 Nitekim kanun, özel eşyaların sahibine makbuz karşılığında iadesi gerektiğini düzenlemiştir (VUK m. 144/2). Belirtmek gerekir ki bu işlem idare açı- sından bir zorunluluk teşkil etmektedir. 90 Zira inceleme sırasında vergi ile ilgisi olmayan özel mektup ve diğer evrakın makbuz karşılığında sahiplerine geri verilmesinin, mükellefe tanınan ve mükellefin iş ve 84 CMK madde 118 – (1) Konutta, işyerinde veya diğer kapalı yerlerde gece vaktinde arama yapılamaz. (2) Suçüstü veya gecikmesinde sakınca bulunan hâller ile yakalanmış veya gözal- tına alınmış olup da firar eden kişi veya tutuklu veya hükümlünün tekrar yaka- lanması amacıyla yapılan aramalarda, birinci fıkra hükmü uygulanmaz. 85 TCK m.6/1-e uyarınca, “Gece vakti deyiminden; güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi anlaşılır”. 86 Veli Özer Özbek, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbiri Olarak Arama, Seçkin Yayınları, Ankara, 1999, s.153. 87 Özbek, a.g.e., s.175; Koçak, a.g.m., s.4. 88 Bu konuda “elektronik belge ve kayıt” konusunda yapılan değişiklikler dikkate alındığında, defter ve belgelere ilişkin hükümler elektronik defter ve belgeler için de geçerli olacaktır (VUK mük. m.242), Taşdelen, a.g.m., s.186. 89 Taşdelen, a.g.m., s.181; Tekin, Çelikkaya, a.g.e., s.220. 90 Taşdelen, a.g.m., 181.