Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

169 TBB Dergisi 2018 (135) Ayşe Aslı YÜCESOY özel yaşamına ilişkin haklarını korumaya yönelik vergi mahremiyeti- nin korunması bağlamında doğrudan “mükellef hakları” kavramıyla ilişkilendirilebilecek nitelikte olduğu açıktır. 91 Arama sürecinin başlaması ile birlikte aramada bulunan defter ve vesikalar, müfredatlı 92 bir şekilde tutanağa bağlanacaktır (VUK m. 143/1). 93 Defter ve belgelerin, müfredatlı bir şekilde tutulması, ispat hukuku ve nezdinde arama yapılanın temel hak ve özgürlükleri açı- sından önem taşımaktadır. 94 Başka bir deyişle, müfredatlı tutanak sa- yesinde defter ve belgelerin yükümlüye aidiyeti, arama esnasında az veya çok delile ulaşıldığı ya da özel hayatın ve konut dokunulmazlı- ğının ihlâl edilmediği gibi hususlar belgeye bağlanmış olmaktadır. 95 Defaatle ifade ettiğimiz gibi arama, vergi kaçırıldığına ilişkin bir- takım emareler üzerine devletin almak isteyip alamadığı vergi alaca- ğına bir an evvel kavuşması amacıyla yapılır. Fakat aynı zamanda bu müessese nezdinde inceleme yapılanın birtakım temel hak ve özgür- lüklerine müdahale niteliğindedir. Kaldı ki arama sonucunda arama yapılanın mutlak anlamda vergi kaçırdığına ilişkin net bir sonuç da or- taya çıkmamaktadır. İşte bu sebeple arama sonunda elde edilen defter ve belgelerin bir an evvel araştırılması, incelenmesi gerekmektedir. 96 Vergi Usul Kanunu’nun 144’üncü maddesinin ilk fıkrasında da, arama yapılan hallerde el konulan defter ve belgelerin incelemesinin çabuk- ça ve her işten önce yapılacağını düzenlenmektedir. Bu demektir ki, inceleme elemanının incelemekte olduğu farklı defter ve belgeler bu- 91 Tosun, Özden, a.g.m., s.288. 92 Belgelerin dosya ve dosya içinde sayı itibariyle tespit edilmesine müfredatlı tespit denilmektedir (VUK m.143/1). 93 Arama sırasında zaman darlığı ya da diğer sebeplerle tutanak tutulması mümkün olmayabilir. Bu durumda arama esnasında bulunan ve incelenmesi gereken defter ve vesikaların, yükümlünün gözetiminde ya emin bir yere konulması ya da kutu- lar içinde daireye götürülmesi gerekmektedir. Defter ve vesikaların yükümlü nez- dinde konulduğu yer ya da kutular, aramayı yapan tarafından mühürlenecektir. Daha sonra bu kutular ve yerlerin, yükümlünün huzurunda açılarak müfredatlı bir şekilde tutanağa bağlanması gerekmektedir, Tekin, Çelikkaya, a.g.e., s.219; Taşdelen, a.g.m., s.175. Ayrıca, mühürleme ve mührün açılması halleri de birer tutanağa bağlanacaktır (VUK m. 143/3). Yükümlünün mührün açılması veya tu- tanağın tanzimi sırasında hazır bulunmaktan kaçınması durumunda işlemler, iki memurla tamamlanacaktır (VUK m. 143/4 b. a), Taşdelen, a.g.m., s.176, 177. 94 Karakoç, a.g.e., s. 201. 95 Taşdelen, a.g.m., s. 175. 96 Taşdelen, a.g.m., s.176.