Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

182 Vergi Hukukunda Arama ve Arama Sürecindeki İşlemlerde Kamu Yararı Kavramı lan atıf dolayısıyla Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ve Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği’nin de niteliğine uygun düştüğü ölçüde vergi- sel aramaya hukuki dayanak teşkil edeceğini belirtmemiz gerekir. Vergi inceleme elemanlarının arama sürecindeki işlemler de dahil olmak üzere vergi denetimi görevi bir mali kolluk faaliyetidir. Aksi (adli kolluk) savunulsa da bir idari makam olan vergi dairesinin bün- yesinde faaliyet gösteren vergi inceleme elemanları, idare ajanlarıdır. Öte yandan idari kolluk faaliyeti kapsamında ele alınması gereken arama sürecindeki işlemler idari işlem teorisine göre icrailik/etkililik niteliğinden yoksun hazırlık işlemleridir. Zira bu işlemler idarenin iç hukukunda kalan bireylerin hukuki statülerine yansımayan irade açıklamalarıdır. Dolayısıyla arama sürecindeki idari işlemler tek başına iptal da- vasına konu olamaz. Fakat bu süreçteki işlemlere dayanarak re ‘sen, ikmalen veya idarece vergi tarhı uygulamasına gidilerek yeni veya ila- ve vergi istenmesi, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesinden kaynaklanan gecikme faizi uygulanması, verginin zamanında öden- memesinden kaynaklanan gecikme zammı hesaplanması veya mükel- lefin eyleminin Kanunda belirtilen kabahatlerden birini oluşturması durumunda bu işlemlere karşı idari yargıda dava açılabilir. Zira söz konusu işlemler icrai idari işlemlerdir. Bu icrai idari işlemlere karşı açı- lan idari davalarda arama sürecindeki işlemlerin de hukuka aykırılığı ileri sürülebilecektir. Bu durumda mahkeme hazırlık aşamasındaki iş- lemlerde bir sakatlık bulunup bulunmadığını araştıracaktır. Son olarak belirtmemiz gerekir ki idari işlemin amaç unsuru ba- kımından, işlemin icrai olup olmamasının, tek başına iptal davasına konu olup olmamasının bir önemi yoktur. Vergilendirme alanında, -hazırlık işlemleri de dahil- bütün idari işlemlerinin nihai amacı kamu hizmetlerinin finansmanını sağlayacak gelirlerin elde edilmesi yani kamu yararının gerçekleştirilmesidir. Tarh işleminin hazırlık işlemi niteliğindeki arama sürecindeki işlemlerin de amacı anayasaya uygun olarak, vergi kaybını önlemek, kamu giderlerini finansmanını sağla- mak şeklinde bir anlamda kamu yararıdır. Dahası vergi idaresi kural olarak bağlı yetki ile donatıldığı için arama sürecindeki işlemler de da- hil olmak üzere vergilendirme işlemlerinde vergi idaresinin işlem tesis ederken kamu yararı amacından başka bir amaçla (kişisel saik, siyasi saik vs.) hareket ettiği ileri sürülerek işlemin hukuka aykırılığı iddia edilemeyecektir. Bağlı yetki kapsamında yapılan işlemlerde kişisel