Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

23 TBB Dergisi 2018 (135) Hasan Tahsin GÖKCAN edilmiştir. 57 Ancak denetim yetkisinin öngörülebilirliğini zorlaştıran yönü, bazı kanuna aykırı yorum ve uygulamaların da kimi zaman te- mel hak ihlali olarak değerlendirilebilmesidir. 58 Alman Federal AYM bu sorunu, bireysel başvuruyu özgül anayasal aykırılık halleriyle sı- nırlandırmak suretiyle çözmeye çalışmıştır. 59 Anayasa Mahkemesi de bireysel başvuru için etkili başvuru yol- larının tüketilmesi koşulunun aranması (Anayasa 148/3; 6216-45/2) nedeniyle ikincillik ilkesinin geçerli olduğunu kabul etmektedir. Ana- yasadaki temel haklara güvence sağlama hususunda asli yetkili ve görevli olanlar, ilgili idari ve adli mercilerdir. AYM ise bireysel baş- vuru sırasında temel hakka ilişkin nihai yorum yetkisiyle denetim yapmaktadır. Bu nedenle AYM ikincillik ilkesi uyarınca kural olarak, esas mahkemelerinin vakayı tespitlerine veya hukuku yorum şekline ya da delil değerlendirmesine yönelik bir hukuka uygunluk denetimi yapılamayacağı görüşündedir. 60 Dolayısıyla, bireysel başvuruda genel olarak sonucun adil olmadığına, suçsuz olduğu halde mahkûm edildi- ğine, delil değerlendirmesinin veya kanunun uygulanmasının hukuka aykırı yapıldığına yönelik başvurular ikincillik ilkesi (ya da dördün- cü derece doktrini) gereği kanun yolu başvurusu vasfında görülerek, Anayasa Mahkemesince açıkça dayanaktan yoksunluk nedeniyle ka- bul edilemez bulunmaktadır. b. Adil Yargılanma Hakkının Usuli Güvencelerine İlişkin Başvurular Bireysel başvuruda kural olarak bir mahkeme hükmünün kanuna uygunluğu değil, anayasaya uygunluğu denetlenmektedir. Diğer ta- raftan kamu gücü müdahalesinin kanuna uygunluğu da denetim ko- nularından biri olmakla birlikte, her kanuna aykırılık değil, anayasal hak ihlaline neden olan aykırılıklar denetim konusu yapılmaktadır. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına dayalı bireysel başvurunun, kanun yolu şikâyeti olduğu gerekçesiyle kabul edilemez- liğine karar verilebilmesi için, Sözleşmenin 6. maddesinde güvence al- 57 BVerfGE 62, 338, 342 ve 65, 317, 322; Kanadoğlu, 2013, s. 21. 58 Bkz. Elfes kararı, BVerfGE 6, 32; Kanadoğlu, 2013, s. 21. 59 Yıldırım, 2013, s. 487; Gören, s. 668. 60 AYM B. B. No: 2013/1728, 12.11.2014.