Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

24 Bireysel Başvuruda İkincillik İlkesi ve Denetim Yetkisinin Sınırları Sorunu tına alınan hak ve ilkelere (usuli güvenceler) 61 yönelik olmadan, doğ- rudan kanun yolu başvurusu tarzında yapılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, 6. maddede güvence altına alınan usuli hakla- rın ihlal edildiği iddiasına dayalı bir başvurunun kanun yolu şikâyeti vasfında olduğu ileri sürülemez. Aksine, bireysel başvurunun konusu tam da bunlardır. Bu anlamda örneğin, çelişmeli yargılama ve silahla- rın eşitliği ilkesinin (vb.) ihlal edildiği iddiaları, kanun yolu başvurusu olarak kabul edilemez. Bu tür şikâyetler hakkında temellendirileme- mesi veya karmaşık olmaları nedeniyle kabul edilemezlik kararı veri- lebilir ise de, kanun yolu başvurusu olduğu gerekçesiyle kabul edile- mezlik kararına konu yapılamaz. 62 Anayasa Mahkemesi yönünden de Anayasanın 36 ve Sözleşmenin 6. maddesinde tanınan usuli yargılama güvencelerine aykırılıkları de- netlemek bireysel başvuruya ilişkin görevi kapsamındadır. Fakat bu denetimin yapılabilmesi için, sözü edilen usuli güvencelere başvuru dilekçesinde yer verilmiş olmalıdır. Diğer taraftan başvuruda usuli güvencelerin ihlal edildiği iddialarının bir kavramsal değiniden ibaret kalmaması ve dayanaklarıyla birlikte açıklanması icap eder. Sözgelimi başvuru dilekçesinde gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği ileri sürül- mekteyse, gerekçede neticeyi etkileyen hangi iddiaya cevap verilmedi- ğinin izah edilmesi de gerekir. AYM’nin Sabahat Tuncel ve Rahmi Özgenç kararları, usuli güven- celere yönelik dayanaklı iddialar içeren başvuruların, kanun yolu şika- yeti kapsamında görülemeyeceğine ilişkin örnek teşkil eder : “Anayasa ve Sözleşme’nin ortak koruma alanında kalan hak ve özgürlük- lere müdahale edilmedikçe, derece mahkemelerinin maddi vakıaları ve delilleri 61 Sözleşmenin 6. maddesinde yer alan adil yargılanma hakkının usuli gü- venceleri şöyle sıralanabilir: Mahkemeye erişim hakkı, yasayla kurulmuş bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkı, aleni yargılanma hak- kı, aleni karar hakkı, Duruşmada hazır bulunma hakkı, duruşmaya etkili olarak katılma hakkı, silahların eşitliği hakkı, çekişmeli (çelişmeli) yargı- lanma hakkı, masumiyet karinesinden yararlanma hakkı, makul sürede yargılanma hakkı, gerekçeli karar hakkı, kesin hüküm hakkı. Sözleşmenin 6/3. maddesi kapsamında ceza davalarındaki diğer güvenceler; savunma için yeterli zaman ve kolaylıklara sahip olma hakkı, hukuki yardım alarak savunma hakkı, adli yardım hakkı, tanık dinletme ve çapraz sorgu hakkı, tercüman hakkı’dır; bkz.Harris/O’Boyle/Bates/Buckley, 2013, s. 237 vd. ve s. 309 vd. 62 Öncü, 2012, s. 400.