Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

252 Uluslararası Çevre Hukukunda Hakça Kullanım İlkesi gilerin karşılıklı verilmesi esası 87 benimsenmiştir. Bu düzenlemelerin özellikle de 9. maddenin gereklerinin yerine getirilmemesi durumun- da uluslararası suların hakça ve makul kullanımından bahsetmenin oldukça zorlaşacağını ifade etmek gerekir. 88 Nitekim uluslararası su- yun hakça ve makul kullanımının tespitinde m.5 ila m.9 da öngörülen kurallar “havza bazında ve bir bütün olarak” değerlendirilmelidir. 89 Son olarak sözleşmede uluslararası suyolu ile ilgili bir proje hazır- layan devletin, kıyıdaş devletlere haber verme yükümlülüğüne de yer verildiğini (m.11) ve bu durumun karşı tarafın itirazı halinde çalışma- ların yapılamaması durumunda bir ön izin alma mecburiyeti yarattı- ğı 90 ifade edilmektedir. 91 D. Sınıraşan Suların Hakça Kullanımında Türkiye’nin Durumu Türkiye’ de Dicle- Fırat, Meriç, Çoruh, Asi, Kura-Aras olmak üzere beş adet sınıraşan havza bulunmaktadır. Bunlarla ilgili olarak kıyıdaş devletlerarasında birtakım andlaşmalar imzalanmıştır. 92 1946 yılında imzalanan Türkiye ve Irak Arasında Dostluk ve İyi Komşuluk Antlaşmasına 93 göre Dicle Nehri ile ilgili olarak ülkemiz; akışı düzenleme, taşmayı önleme, koruma araçlarına dair tasarılardan Irak hükümetini haberdar etme gibi yükümlülükler altına girmiştir. Fransa ile yapılan 1921; Irak ile yapılan 1926 Ankara Antlaşmaları 94 ile 87 Uluslararası suların yönetiminde temel bir sorun olarak; uluslararası su kaynak- ları ve özellikle yeraltı suları hakkında tamamlanmış, güvenilir ve istikrarlı veri- lerin bulunmaması belirtilmiştir. The United Nations World Water Development Report 4, s. 181. 88 Akça, s. 94. 89 Howden, s. 38-39. 90 11. madde ve açıklama için bkz. Akça, s. 98. 91 Bazı faaliyetler uluslararası hukukta yasaklanmamış da olsa birtakım zararlar ortaya çıkarma potansiyeline sahip olabileceğinden uluslararası uygulamada ve yapılan andlaşmalarda bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi nedeniyle ortaya çıkabi- lecek zararların önlenmesi için birtakım yöntemler geliştirilmiştir; 11. madde de sözleşmenin buna hizmet eden hükümlerinden birisidir. Açıklamalar ve danışma yöntemi için bkz. Erdal, s. 199-200. 92 Türkiye’nin bu çerçevede akdettiği ve bu başlık altında yer verilen antlaşmalar için bkz. Sur, s. 384-387. 93 Antlaşmanın onanmasına ilişkin kanun 12.09.1947 tarih; 6705 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. 94 Antlaşmanın uygun bulunma kanunu 18.07.1926 tarih; 424 sayılı Resmi Ceridede yayınlanmıştır.