Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

253 TBB Dergisi 2018 (135) Merve Nur YILMAZ de Halep’e Fırat Nehri’nden su bırakılmış; 95 1939 tarihli Hatay Hudu- dunun Tespiti hakkında Sözleşme ile de iki taraf halkının Karasu, Af- rin ve Asi nehirlerinden aynı hakla istifade etmesi kararlaştırılmıştır. Meriç, Tunca, Arda Nehirleri hakkında Yunanistan ve Bulgaristan ile yapılan antlaşmalarda, birbirlerine zarar vermemek kaydıyla tarafların su kullanım hakkı olduğu kabul edilmiştir. Son olarak da Uluslararası Kalkınma Ajansı ile yapılan kredi anlaşması (1966) gereği Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) devreye girmesiyle birlikte, 1987’de Ek İş birliği Protokolü yapılmış ve Fırat Nehrinden saniyede 500 metreküp suyun Suriye’ye bırakılması kararlaştırılmıştır. 96 Türkiye› nin sınıra- şan suların kullanımına dair yaptığı anlaşmaların, suyun kullanımı bakımından karşılaşılacak sorunları çözecek nitelikte olmadığı; bun- ların çoğunlukla iş birliği, iyi komşuluk gibi politikalara dayanılarak yapılan andlaşmalar olduğu ifade edilmektedir. 97 Türkiye, 1997 tarihli Birleşmiş Milletler Uluslararası Suyolları- nın Ulaşım Dışı Amaçlarla Kullanımı Hukukuna İlişkin Sözleşmeye taraf değildir. 98 Türkiye’nin sözleşmede mevcut haliyle kabul edil- 95 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması ile de benzer düzenlemeler yapılmıştır. Açık- lama için bkz. A. Kibaroğlu, O.Ünver,”An Institutional Framework for Facialita- ting Cooperation in the Euphrates-Tigris Basin”, International Negotiation, Vol:5, pp:311-333 ‘den aktaran; Levent Aytemiz ve Timuçin Kodaman, “Sınıraşan Sular Kullanımı ve Türkiye-Suriye ilişkileri”, TMMOB Su Politikaları Kongresi, 21-23 Mart 2006, s.533. 96 Hassan Chalabi, “Fırat’ın Suları ve Uluslararası Kamu Hukuku” , Çeviren Confe- rence Implications, Ayna Dergisi, Kış 1993-Bahar 1994, Sayı 2. Aktaran; A. Nazmi Üste, “Uluslararası Politika ve Türk Dış Politikası Açısından Sınıraşan Sularımız”, DEÜİİBF Dergisi , Cilt 13, Sayı 1, 1998, s. 235. Salih Turgay, “Su Sorunu Ekseninde Türkiye Suriye İlişkileri” Çağın Polisi Dergisi, Sayı 59, 2009, http://www.caginpo - lisi.com.tr/eski_sitemiz/85/70-71.htm , ( E. T: 27.08.2017). 97 Yakış, “Sınıraşan Suların Hukuki Rejimi”. 98 Türkiye’nin sözleşmeye taraf olmamasının gerekçelerinden bazıları; sözleşmede Türkiye’nin kavramsal olarak daha uygun bulduğu “sınıraşan sular” kavramı yerine “uluslararası su” kavramının kullanılmış olması, sözleşmede öngörülen önemli zarar vermeme yükümlülüğünün hakça kullanım ilkesiyle çelişmesi, söz- leşmede yer verilen karşılıklı bilgilendirme yükümlülüğünün görüşme süreçlerini gereğinden fazla uzatacak olması, anlaşmazlık halinde tarafsız bir komitenin ku- rulacak olmasıdır. Türkiye’ nin sözleşmeye imza koymama gerekçeleri için bkz. Kılıç, s. 120; Sandıklı, “Sınıraşan Sular ve Türkiye”. Uluslararası sularda, uluslara- rası suyolları üzerindeki tasarruflarda diğer kıyıdaş ülkelerin menfaatleri de gö- zetilmeliyken; sınır aşan sularda her devlet kendi ülkesindeki sudan ülke egemen- liği gereği yararlanma hakkına sahiptir. Açıklamalar için bkz. Turgay, “Su Sorunu Ekseninde Türkiye Suriye İlişkileri”. Uluslararası Hukuk Komisyonu tarafından kabul edilen “sınır aşan sular” kavramı ile uluslararası su kavramları arasındaki