Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

27 TBB Dergisi 2018 (135) Hasan Tahsin GÖKCAN dd- Davanın sonucunun adilliği : Yukarıda belirtildiği üzere Sözleş- menin 6. maddesi dava sonucuna değil, yargılama usulüne dair bir güvence teşkil etmektedir. Açık keyfilik veya bariz takdir hatası içer- medikçe, ilgili ulusal mahkemenin vicdani ve hukuki kanati doğrultu- sunda yaptığı değerlendirme ve sonuç, bireysel başvuruda incelenme- mektedir. Başvuruya konu yargılamanın usuli adilliği gerçekleşmişse (veya usuli adilliğe yönelik bir başvuru yapılmadan sonuçtan şikâyet edilmişse), AİHM, bu tür başvuruyu kanun yolu şikâyeti niteliğinde görerek kabul edilemez bulmaktadır. 70 Sonuç olarak; iç hukukun yanlış yorumlandığını, 71 delillerin yan- lış değerlendirildiğini ve uyuşmazlık sonucunun adil olmadığını ileri süren başvurular kural olarak AİHM tarafından ‘kanun yolu şikâyeti’ nitelemesiyle kabul edilemez bulunmaktadır. Bunun istisnası, keyfi uygulama veya açık ve bariz kanuna aykırılık halleridir. 72 Böyle bir durum varsa 6. maddenin ihlal edildiği kabul edilmektedir. 73 Uygulamada AİHM tarafından verilen kararlarda örneğin, ulusal mahkemenin bilirkişi raporu almadan ve bir delile dayanmadan, lehe delilleri de dikkate almadan hukuka aykırı karar vermesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiası, dördüncü derece türü şikâyet nitelemesiyle ve açıkça dayanaktan yoksunluk nedeniyle ka- bul edilemez bulunmuştur. 74 Diğer taraftan kanun yolu şikayeti nitelemesi yapılan başvurularda 70 AİHM çoğu kararında, Sözleşmenin 19. maddesine atıf yaparak; “Mahkemenin görevinin Sözleşmeci devletlerin Sözleşmeye dair üstlendikleri yü- kümlülükleri yerine getirip getirmediğini denetlemek olduğunu” açıklamış ve “bunun ulusal makamların yetkisinde olduğuna» işaret ettikten sonra Mahkeme- nin, “ulusal makamların yaptığı yargılamaların hatalı olduğu iddiasıyla yapılacak olan bir başvuruyu, Sözleşme’de tanınan bir hak ve özgürlükleri ihlal etmediği sürece denetleyemeyeceğini” ifade etmiştir; bkz.,GarciaRuiz - İspanya (GC), B. No : 30544/96, 21.1.1999, prg. 28, 29; Shenk - Switzerland, B. No : 10862/84, 12.7.1988, prg. 45; Gülener, 2013,s. 78. 71 İç hukukun hatalı yorumlandığı veya uygulandığı yönündeki şikâyetler kural ola- rak dördüncü derece şikâyet vasfında görülmekte ise de, kimi zaman dava açma süresi gibi bazı usul kurallarının aşırı katı şekilde yorumlanması, AİHM tarafın- dan mahkemeye erişim hakkı kapsamında görülebilmektedir; Öncü, 2012, s. 402. 72 Açık ve bariz keyfilik kavramı ; “bir yasa metninin, hukuk bilgisine sahip orta- lama bir kimsenin baktığında lafzından çıkartacağı anlamın tam tersi mahiyette yorumlanıp uygulanması” şeklinde açıklanmaktadır; Öncü, 2012, s. 402. 73 Harris/O’Boyle/Bates/Buckley, s 2013, s. 204. 74 Bkz., Nane ve Diğ. – Türkiye kararı, B. No: 41192/04, 24.11.2009, prg. 30-33; Öncü, 2013, s. 401.