Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

325 TBB Dergisi 2018 (135) Berk Hasan ÖZDEM Orta Çağ döneminde ise dönemin füzyonu Fideicommissum kuru- munu tekrar göreve çağırıyordu. Yer yer çeşitlilik gösterebilmekle bir- likte bu füzyon; feodal ideolojinin baskınlığı, komünitelerin kolektif mallarını devredilmez kılan teamüller ve Roma Hukuku’nun yeniden kabulünün sonucuydu. 21 Önce İtalya ve İspanya’da ortaya çıkan Fide- icommissum , giderek Alplerin kuzeyine yayılmıştı. Fideicommissum’ la- rın kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte bu dönemde bir soylunun muhteşem bir kalenin sahibi olmasına rağmen, zorluklarla dolu bir hayat yaşıyor olması sık karşılaşılabilecek bir durum haline gelmiş- ti: çünkü Fideicommissum soyluyu taşınmazı elinde tutmakla zorunlu tutuyor, genellikle zor alınan bir hukuki izin olmadan onu satıp para- ya dönüştürmesini yasaklıyordu. Aynı zamanda bu durum, bedelini ödeme düşüncesi olmadan borçlanmaya yönelik olumsuz bir teşvik doğurmuştu, çünkü Fideicommissum aynı zamanda söz konusu malla- rın cebri satışını çok zor ya da imkânsız kılıyordu. Böylece bu durum burjuva alacaklılar zararına mükemmel bir hile vasıtası olmakla so- nuçlanmıştı. 22 Aynı zamanda Fideicommissum altındaki malların kayıt altında olmaması da hukuki güvenliği azaltan başka bir sebepti. Hangi malların devredilemez kategorisine girdiğinin her zaman bilinemiyor olması onların elden çıkarılmasını veya dağılmasını kolaylaştırıyordu. Ancak birkaç nesil sonra bile hak sahipleri bu durumu aydınlatıp hak talebinde bulunabiliyordu. Öte yandan tek amaç somut dünyanın somut çıkarları değildi. Roma ve Orta Çağ’ın Fideicommissum Familia anlayışının, arkasında birçok manevi motivasyonu da barındırıyor olması oldukça muhte- meldir. Örneğin, Omnis Hereditas yasası (Digesta. 50,17,138) “Omnis he- reditas, quamvis postea adeatur, tamen cum tempore mortis continuatur ( Her miras posteori olsa bile; (ard ılın) ölüm anıyla başlar.)” ifadesiyle, miras- çının ölünün yerine geçtiği durum ile mirasçılığın bir kişiden diğerine geçmesi arasında bir denklik kurmuştur. 23 Ailelerin “içlerinde doğan- 21 Jena-François Chauvard/Anna Bellavitis/Lanaro Paola, ”De l’usage du fidéicom- mis à l’âge moderne. État des lieux”, Mélanges de l’École française de Rome - Ita- lie et Méditerranée modernes et contemporaines [En ligne], 124-2 | 2012, URL : http://mefrim.revues.org/650 ; DOI : 10.4000/mefrim.650, yayım tarihi 15 Mayıs 2013, son erişim tarihi 5 Ekim 2017. 22 Marco Rizzuti, “Cultural Heritance Inheritance”, Journal of Regional Development Studies , vol 20, 2017-03, s. 9. 23 Thomas Yan, “L’extrême et l’ordinaire. Remarques sur le cas médiéval de la