Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

33 TBB Dergisi 2018 (135) Hasan Tahsin GÖKCAN kararı salt taraflardan birinin temel hakkına dokunma olasılığı taşıdı- ğı için bir temyiz mercii gibi sınırsız hukuki denetimden geçirmesi, anayasa şikayetinin anlamına ve Anayasa Mahkemesinin bu alandaki özel görevine uygun düşmez.” şeklindeki açıklamalarla sınır çizmeye çalışmıştır. 85 Doktrinde “kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda in- celeme yapılamaz” ve “yerindelik denetimi yapılamaz” biçiminde- ki hükümlerin yersiz olduğu ve bunların mutlak olarak anlaşılması durumunda bireysel başvuru yolunun işletilemez hale geleceği eleş- tirisi yapılmıştır. 86 Bir yazarın da işaret ettiği üzere, anayasal hak ve özgürlüklerin yorumu konusunda nihai yetkiye sahip olan AYM’nin gerektiğinde anayasaya uygun yorum yaparak, mahkemelerin yasayı yorumlayış biçimine müdahale etmesi bireysel başvuru açısından bir zorunluluktur. 87 Bu anlamda çeşitli kararlarda derece mahkemelerinin yorum alanına AYM’nin ‘haklı müdahalesi’ görülebilmektedir. 88 Bu noktada 6216 sayılı Kanunun 50/1. maddesinde yer alan; “ ye- rindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez ” hükmünün anlamına da değinilmelidir. Anılan kural uyarınca AYM örneğin, denetlediği mahkemenin kararını iptal edemez, değiştiremez veya onun yerine geçerek nihai kararı veremez. Yine, bireysel başvu- ruda idari bir eylem veya işlem niteliğinde karar verilemez. Yerindelik denetimi yapılamayacağı kuralı, denetlenen idari işlem veya yargı kararının somut olaydaki isabetinin (hukukiliğinin) tartışı- lamayacağı anlamında da yorumlanabilir. Esasen ikincillik ilkesi ge- reği zatenderece mahkemelerinin hukuku yorumlaması, vaka tespiti ve nihai kararının isabeti ve yerinde olup olmadığı denetlenemez. Fa- 85 Sağlam, 2006, s. 100. 86 Aliyev, Türk sisteminde kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamayacağına ilişkin yasağın isabetli olmadığını belirtmektedir. Yazara göre, çoğu kez temyiz merciinden geçip kesinleşen kararlar aleyhine yapılacak başvu- rularda tam da temyizde dikkate alınmayan (örneğin silahların eşitliği ilkesinin ihlal edildiğine yönelik)bir savunmanın incelenmesi zorunluluğu ortaya çıkmak- tadır; Aliyev, 2010, s. 41, 42. 87 Sibel İnceoğlu, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Türkiye ve Latin Model- leri, (Kısaltma: Türkiye ve Latin Modelleri) İstanbul, 2017, s. 225. 88 Birden fazla suç isnadıyla tutuklanan kişiler yönünden kanundaki (CMK 102) aza- mi tutukluluk süresinin anayasaya (m.19) uygun yorumuna ilişkin olarak bkz: Ra- mazan Aras Başvurusu, par. 51,54, 60-70; tutukluluğun yasallığı ve makullüğü yö- nünden bkz. Murat Narman başvurusu, par. 72. İnceoğlu, bu örneklerin AYM’nin haklı müdahalesi niteliğinde olduğunu ifade etmektedir; İnceoğlu, Türkiye ve Latin Modelleri, s. 229 vd.