Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

339 TBB Dergisi 2018 (135) Talya Şans UÇARYILMAZ Roma’nın Krallık Dönemi’nde yeminle güçlendirilmiş bir vaadi yerine getirmemenin, yani sadakatsiz davranmanın cezası Tanrılara kurban edilmek olmuş, bundan dolayı fides borcun kaynağı olarak görülme- ye başlanmıştır. 15 Yunan ve Roma medeniyetlerinde önemli virtus (erdem)’lardan sayılan fides , hakkaniyetin ve adaletin sağlanmasına hizmet etmiştir. 16 Fides geçirdiği evrim neticesinde ise özellikle ticari ilişkiler vasıta- sıyla hukukî boyuta taşınmış, teknik hukukî bir kurum olan bona fides ’i doğurmuştur. 17 Fides öncelikle dürüst bir insanın sahip olduğu sada- kat erdemini ifade etmiş, daha sonra dürüst davranışları içerisine al- maya başlayarak hukukî bir anlam edinmiştir. 18 Bona fides ’e ilk olarak Cato’nun De Agricultura adlı eserinde rastlanmakta olup bu eserde de bona fides dürüstlük anlamında kullanılmıştır. 19 Bona fides ifadesi, duru- mun gerçeğe uygunluğu ve gerçekleştirilmesi gereken davranışlar, bu bağlamda da objektif ve sübjektif iyiniyet anlamında kullanılmıştır. 20 Romanist bona fides , ortak dilin hukuka yansımasıyla gelişmiş ve ob- jektif anlamıyla evrimleşerek çağımızın dürüstlük kuralının temelini oluşturmuştur. 21 Fides ’i karşılayan erdemler antik çağlardan bu yana pek çok fark- lı kültür tarafından da benimsenmiş, kişilerin asgari bir sosyal düzen içerisinde yaşayabilmeleri için, asgari ölçüde yardımlaşmaya ihtiyaç- Buona Fede Sui Fondamenti della Morale, Bur Saggi, Milano, 2008, s. 26 15 Özlem Söğütlü Erişgin, Roma Hukukunda Tarihsel Gelişim İçerisinde Contractus (Sözleşme) Kavramı ve Sözleşmesel Sorumluluk Ölçütleri, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016, s. 69. Max Kaser, Rolf Knütel ve Sebastian Lohsse, Römisches Privatrecht, C.H. Beck, 21. Auflage, München, 2017, s. 72 16 Severino. Op. Cit. s. 21 17 Boyancé. Op. Cit. s. 435 18 Ricardo Cardilli, “La Buona Fede come Principio di Diritto dei Contratti: Diritto Romano e America Latina” (ed. Alberto Burdese ve Luigi Garofalo) Il Ruolo della Buona Fede Oggettiva nell’Esperienza Giuridica Storica e Contemporanea atti del Convegno Internazionale di Studi in Onore di Alberto Burdese, CEDAM, Vol. 1, Padova, 2003, s. 283-367, s. 322 19 Cato, De Agricultura, 14.3 20 Wojciech Dajczak, “La Liberta di Applicazione della Clausola Generale della Buo- na Fede: Osservazioni Sulla Prospettiva Del Diritto Romano” (ed. Alberto Burdese ve Luigi Garofalo) Il Ruolo della Buona Fede Oggettiva nell’Esperienza Giuridica Storica e Contemporanea atti del Convegno Internazionale di Studi in Onore di Alberto Burdese, CEDAM, Vol. 1, Padova, 2003, s. 409-429, s. 416 21 Pietro Bonfante, Scritti Giuridici Varii, III, Obligazioni, Communione e Possesso, Unione Tipografico-Editrice Torinese, Torino, 1926, s. 745