Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

341 TBB Dergisi 2018 (135) Talya Şans UÇARYILMAZ erdemlerin en yücesi olarak görülen ve kişilerin doğru düşünmelerini, doğru söylemelerini ve doğru davranmalarını sağlayan lógos kavramı ile de ilişkili görülmüştür. 28 Sokrates ve Aristoteles’in eserleri incelen- diğinde dürüstlük kuralının önemli ölçüde yer kapladığı göze çarp- makta, karşılıklı güven ilişkisi çerçevesinde güçlü tarafa yükletilen zayıf tarafı koruma ve aldatmama zorunluluğu eserlerde belirtilmek- tedir. 29 Sözünü tutmanın erdemi üzerinde sıklıkla duran Aristoteles ölçülülük anlamında ele alınan felsefi bir kavram olan epieikeia ’yı dü- rüstlük, adilane davranmak ve hakkaniyet kavramlarıyla ilişkilendir- miştir. 30 Stoacı Okul mensupları da epieikeia’ nın bilge olmayan insanlar için gerekli bir erdem olduğunu savunmuştur. 31 Keza fides’in Cumhu- riyet Dönemi’nin ortalarından itibaren dini karakterinden arınıp laik- leşmeye başlamasında Stoacı felsefe etkili olmuş, bona fides ise stoisist bir anlam taşımaya başlamıştır. 32 Roma tarihinde bona fides ile boni mores (iyi ahlak) kavramları da bir arada kullanılmış, adilane davranmak ve dürüstlük gibi çeşitli hukuki prensipler bu kavramlardan türemiş ve gelişmiştir .33 Quintus Mucius Scaevola 34 , güven ve dürüstlüğün ifadesi olan bona fides ’i “summa vis” , bir diğer ifade ile en büyük güç olarak nitelendirmiş ve kavramı kişi- nin çevresine karşı dürüst ve vefalı olması anlamına kavuşturmuştur. 35 Cicero da fides ’i her türlü hukuki iletişimin ön şartı olarak fundamen- tum iustitiae (adaletin temeli) olarak görmüştür. Cicero’ya göre sözün tutulmasını gerektiren husus fides (sadakat) ve veritas (gerçeklik)’tır. 36 Fides , güven ilişkileri bakımından toplumun etik değerlerine ve algı- Moral Term in Homer and Hesiod”, Classical Philology, C. 73, S. 2, 1978, s. 91-101, s. 91 28 Severino. Op. Cit. s. 70 29 Dimitrios Kremalis, “Good Faith in Greek Employment Law”, Comparative Labour Law and Policy Journal , C. 32, 2010-2011, s. 630-662, s. 631 30 Aristoteles, Ethica Nicomachea, 4.7, Max Hamburger, Morals and Law: The Growth of Aristotle’s Legal Theory, Biblo and Tannen, New York, 1965, s. 93 31 John M. Rist, The Stoics, California University Press, California, 1978, s. 267 32 Söğütlü Erişgin. Op. Cit. s. 69. Michel Villey, La Formation de la Pensée Juridi- que Moderne: Cours d’Histoire et de la Philosophie du Droit, Montchrétier, Paris, 1975, s.66 33 Kremalis. Loc. Cit. 34 Quintus Mucius Scaevola, Roma’da M.Ö. 140-M.Ö. 82 yılları arasında Pontifex Maximus yani dönemin en büyük din adamı olarak görev yapmıştır. 35 Oğuz. Loc. Cit. 36 Schermaier. Op. Cit. s.78, 89