Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

343 TBB Dergisi 2018 (135) Talya Şans UÇARYILMAZ Cicero, metinlerinde dolus ’un karşıtı olarak kullandığı bene agere ’nin de önemine değinmektedir. 39 Inter partes işlemlerde basiret- li, özenli, iyi bir adam yani bonus vir 40 olarak davranmayı ifade eden bene agere kavramı karşı tarafın korunmaya değer menfaatlerinin ko- runması ve onlara saygı duyulmasını gerektirmektedir. 41 Nitekim dü- şünüre göre “ut inter bonos bene agier oportet et sine fraudatione” “iyi insanlardan olanlar iyi ve hileden uzak davranmalıdır.” 42 Cicero’ya göre bona fides , Roma hukukunu ius strictum yani katı hukuk kuralla- rına körü körüne bağlılıktan kurtaran pratik bir ilke görevi görmüş, katı şekilciliğin yerini ticari hayatın gelişmesiyle daha esnek kuralla- ra bırakması bir bakıma bona fides prensibi ile mümkün olmuştur. 43 Bir başka deyişle doğal hukuk okuluna mensup olan Cicero da bona fides kavramından aequitas (hakkaniyet)’ın sağlanması amacıyla ya- rarlanıldığını belirtmiştir. Roma hukukunun katı ve formal kurallara dayanan yapısı muğlak hukuki ilkeler içeren değer yargılarına dayalı adalet anlayışına olan ihtiyacı artırmıştır. Bu ilkelerden en önemlisi ise bona fides ’dir. 44 Doğal hukuk, veritas (gerçek)’ın ne olduğunu araş- tırmayı hedeflemekte olup bu akıma göre fides , veritas ’a ulaşılmasını sağlayacaktır. 45 Nitekim fides , taraflar arası ilişkilerde şüphenin gide- rilmesini, bir diğer deyişle tarafların davranışlarının öngörülebilmesi- ni sağlamaktadır. 46 39 Schermaier. Op. Cit. s. 69 40 Fernández de Buján, “De Los Arbitria Bonae Fidei Pretorios A Los Iudicia Bonae Fidei Civiles” (ed. Alberto Burdese ve Luigi Garofalo) Il Ruolo della Buona Fede Oggettiva nell’Esperienza Giuridica Storica e Contemporanea atti del Convegno Internazionale di Studi in Onore di Alberto Burdese, CEDAM, Vol. 2, Padova, 2003, s. 31-59, s. 45 41 Schermaier. Op. Cit. s 82 42 Cicero. De Officiis. 3.70. Giuseppe Falcone, “La Formula “Ut Inter Bonos Bene Agier Oportet et Sine Fraudatione E La Nozione di ‘Vir Bonus’”, Fundamina, C. 20, S.1, 2014, s. 258-279, s. 258 43 Richard Bauman, Lawyers in Roman Transitional Politics: A Study of the Roman Jurists in Their Political Setting in the Late Republic and Triumvirate, C.H. Beck, München, 1985, s. 9 44 Oğuz. Op. Cit. s. 18 45 Brian Bix, “Natural Law Theory: The Modern Tradition” (ed. Jules Coleman ve Scott Shapiro), The Oxford Handbook of Jurisprudence and Legal Philosophy, Oxford University Press, Oxford, 2002, s. 63 46 Severino. Op. Cit. s. 119