Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

365 TBB Dergisi 2018 (135) Talya Şans UÇARYILMAZ (yargıç)’e tarafların iradesi hilafına yorum yapma imkânını tanıyan vasıta da yine aequitas ve bona fides olmuştur. 153 Çağdaş hukukta bona fides ’in yorumlayıcı işlevi ise kendisini özel- likle irade beyanlarının ve sözleşmelerin güven ilkesine göre yorumun- da göstermektedir. Beyanı esas alan beyan teorisi ( Erkl ä rungstheorie ) ile beyan sahiplerinin gerçek iradelerinin araştırılmasına yönelik Pandekt kökenli irade teorisinin ( Willenstheorie ) taraflar arasında adil bir men- faat dengesi kuramadığından bahisle irade beyanlarının bona fides ’e göre yorumlanması gerektiği öğretide kabul edilmeye başlanmış, bu doğrultuda bona fides’ e dayanan ve irade beyanlarının hem irade be- yanında bulunan tarafın hem de karşı tarafın bu açıklamaya dürüstlük kuralına göre vereceği anlamın dikkate alınarak yorumlanmasını ifa- de eden güven teorisi ya da ilkesi ( Vertrauenstheorie, Vertrauensprinzip, principe de la confiance) doğmuştur. 154 Sözleşmelerin dürüstlük kuralına göre yorumlanması kuralı BGB § 157. 155 , Fransız C Civ. Art. 1135., İtal- yan C.c. 1366. maddelerinde açıkça düzenlenmekte olup Anglo-Ame- rikan hukukunda da Kıt’a Avrupası’nda mevcut olan genel bona fides yükümlülüğü ve güven ilkesi uyarınca varılan sonuçlara farklı dokt- rinlerin uygulanmasıyla ulaşılabilmektedir. 156 Buna paralel olarak, uluslarüstü metinler bakımından da sözleşmelerin yorumunda bona fides ’in öneminin altı çizilmekte, bona fides ’e uyma yükümlülüğünü dü- zenleyen UNIDROIT ilkelerinin 1.7. 157 , Avrupa sözleşme hukukunun yeknesaklaştırılmasını amaçlayan DCFR (Draft Common Frame of Refe- rence / Ortak Referans Çerçevesi Taslağı) ’ın II-8:102. ve PECL’nin 1.106. 153 Jean François Romain, La Théorie Critique du Principe Général de Bonne Foi en Droit Privé, Bruylant, Bruxelles, 2000, s. 139 154 Akyol. Op. Cit. s. 27. Fikret Eren, Borçlar Hukuku, Yetkin Kitabevi, Ankara, 2017, s. 152. Ernst Zeller, Treu und Glauben und Rechmissbrauchverbot, Schulthess, Zurich, 1981, s. 144 vd. Oğuzman ve Barlas. Op. Cit. s. 281. Burcu Kalkan Oğuz- türk, Güven Sorumluluğu, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008, s. 45 155 Whittaker ve Zimmermann. Op. Cit. s. 19. Basil Markesinis, Hannes Unberath ve Angus C. Johnston, The German Law of Contract: A Comparative Treatise, Hart Publishing, Oxford, 2006, s. 126. Gordley. Op. Cit. s. 116 156 Akyol. Op. Cit. s. 45. Robert Summers, “The Conceptualisation of Good Faith in American Contract Law: A General Account”, (Reinhard Zimmermann ve Simon Whittaker) Good Faith in European Contract Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2000, s. 123 157 UNIDROIT ilkeleri 4.6. madde ise contra proferentem kuralını ifade etmekte olup taraflardan birisi tarafından hazırlanan sözleşme hükümleri açık değilse, hazırla- yan taraf aleyhine bir yorumun tercih edileceğini düzenlemekte, bu açıdan bona fides ilkesini güvence altına almaktadır