Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

368 Roma Hukukunda Sözleşmesel Bona Fides (Dürüstlük Kuralı) Kavramı ve Çağdaş Hukuka Etkisi Çağdaş hukukçular da Roma hukukçularının bu düzenlemelerini esas almıştır. Öğretide bir görüşe göre tarafların objektif ve sübjektif bakımdan esaslı noktaları üzerinde anlaştığı bir sözleşme içerisinde bir boşluk bulunması halinde boşluğun doldurulması için öncelikle yedek (tamamlayıcı) hukuk kurallarına başvurulması gerekmekte, ye- dek hukuk kuralı bulunmadığı takdirde ise boşluk dürüstlük kuralına göre tarafların farazi iradesi tespit edilerek doldurulmaktadır. 169 Öte yandan bir başka görüşe göre ise boşlukların yedek hukuk kurallarıyla mı yoksa dürüstlük kuralı ve bu çerçevede güven ilkesi ile mi dolduru- lacağına hâkim karar verecektir. 170 Ancak her halde boşluk doldurma bakımından bona fides gözetilmekte, güven ilkesi dürüstlük kuralının tamamlayıcı işlevini de yerine getirmektedir. 171 UNIDROIT ilkeleri 4.8. madde uyarınca da bir sözleşmede tarafların hak ve borçlarını belir- lemek konusunda önem taşıyan bir nokta için belirleme yapılmadığı takdirde koşullar gereği uygun bir sözleşme hükmü ile söz konusu boşluk doldurulmakta, “uygun bir hüküm” belirlenirken de tarafların iradeleri, sözleşmenin doğası ve amacı, dürüstlük kuralı ve “dürüst iş yapma” ile makullük standartları dikkate alınmaktadır. Bu hüküm hazırlanırken Amerikan ve Alman hukukundan faydalanılmış olup bu açıdan da söz konusu standartlar hukuku küreselleştirme görevi gör- mektedir. 172 Yine, DCFR II-9:101. maddesinde de sözleşmedeki boşluk- ların bona fides ve “dürüst iş yapma” ilkeleri ile doldurulacağının ve bu sayede sözleşmenin tamamlanacağının altı çizilmektedir. Bona fides ’in bir başka işlevi düzelticilik olup bu işlev sayesinde dürüstlük kuralına aykırı hükümler düzeltilmekte ve dürüstlük ku- ralına uygun hale getirilmektedir. 173 Düzeltici işleve sahip bona fides ’in taraf iradelerine aykırı sonuçlar doğurabileceği M.S. I. yüzyılda kabul 169 Edis. Op. Cit. s. 309. Oğuzman ve Barlas. Op. Cit. s. 289 170 Edis, boşluk doldurmada teamüllerin dikkate alınması gerektiğini savunmakta- dır. Buna göre taraflar üzerinde uyuşmadıkları noktaları hayatın olağan akışına göre makul ve dürüst orta zekâlı bir vatandaş olarak nasıl dolduracak idilerse hâkim bu şekilde bir düzenleme getirmelidir. Edis. Op. Cit. s. 310 171 Marilyn Warren, “Good Faith: Where Are We At?” Melbourne University Law Revi- ew , 2010, s. 344 -350, s. 349 172 Vogenauer. Op. Cit. s. 536 173 Paolo Gallo, Contratto E Buona Fede in Senso Oggettivo e Trasformazioni del Contratto, Seconda Edizione, UTET Giuridica, Roma, 2014, s. 606. Dajczak. Op. Cit. s. 417-418