Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

387 TBB Dergisi 2018 (135) Ertuğrul YUVALI Dini müesseseler ve diğer gönüllü kuruşlarca yapılan sosyal yardım- dan farklı olarak kamusal sosyal yardımlar yardımın yapılış tarzından sosyal yardımlardan kimlerin sorumlu olduğuna, yoksullara ne kadar yardım yapılacağından hangi yardım türünün yapılacağına kadar sis- temli, düzenli ve belirli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. 9 Bununla birlikte gönüllü kuruluşlarca yapılan sosyal yardımlar da kamusal sosyal yardımlara bir ilave olarak günümüzde de bir işleve sahiptir. Bu bağlamda doktrinde gönüllü sosyal yardımlar “ek sosyal yardımlar” olarak da ifade edilmiştir. 10 Ancak belirtelim ki; sosyal yar- dım kavramı esas itibariyle kamu tarafından yapılan sosyal yardım uygulamalarını ifade eder. 11 Belirtelim ki; sosyal yardım ve hizmetlerde, primli sistemde oldu- ğu üzere kişilerin katkısının alınması söz konusu olmayıp doğrudan vergi gelirlerinden yararlanılmakta ve yardım edilenlerden herhan- gi bir katkı veya prim beklenmemektedir. Bu özelliklerinden dolayı “primsiz ödemeler” şeklinde de ifade edilen sosyal yardım ve hiz- metler, “sosyal koruma” kavramı ile ilişkili bir biçimde kavramsallaş- tırılabilmektedir. Böylece, sosyal yardım, sosyal hizmetlerle birlikte, sosyal korumanın içini doldurmaktadır. 12 Sosyal yardımla ilişkili bir diğer kavram ise “sosyal dışlanma” kavramıdır. Zira sosyal yardımlar “sosyal dışlanmanın” önlenmesinde önemli yöntemlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Nitekim primli sistemin dışında kalan ve yeterli derecede sosyal yardımlardan mahrum olan bireylerin toplumsal ya- şamın dışına düşme ihtimalinin arttığı ifade edilmektedir. 13 Sosyal yardım kavramının; gelir desteği, nakit desteği, sosyal ko- ruma gibi sosyal yardım ile benzeri anlamlar taşıyan kavramlarla da ifade edildiği görülmektedir. Bununla birlikte sosyal yardım kavramı- nın (social assistance) bir çerçeve kavram olarak akademik ve kurum- sal düzeyde en çok kullanılan kavram olduğu belirtilmelidir. 14 9 İrfan Türkoğlu, “Sosyal Devlet Bağlamında Türkiye’de Sosyal Yardım ve Sosyal Güvenlik”, Akademik İncelemeler Dergisi 2013, C. 8, Sayı: 3, s. 281. 10 Sait Dilik, “Sosyal Yardımlar- İki Anlamlı Bir Terim-“, AÜSBFD , Ocak- Aralık 1980, C.XXXV, s. 56. 11 Kadir Arıcı, Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Gazi Kitabevi, Ankara 2015, s. 503. 12 Faruk Taşçı, “1980 Sonrası Türkiye’de Sosyal Yardımların Analizi”, Yüksek Lisans Tezi, , İstanbul 2007, s. 58. 13 Betül Altuntaş, “Sosyal Haklar ve Sosyal Adalet Bağlamında Türkiye’de Kurum- sal Sosyal Hizmetler Ve Yardımların Değerlendirilmesi”, s. 170. 14 Yaşar Aksanyar, Sosyal Yardımda Yeni Bir Yaklaşım Olarak Şartlı Sosyal Yardım: