Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

401 TBB Dergisi 2018 (135) Ertuğrul YUVALI SONUÇ Sosyal güvenlik bir amaç olup, bu amaçları primli ve primsiz re- jim şeklinde iki temel ayrım altında sosyal sigortalar, sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar vasıtasıyla gerçekleştirmeye çalışır. Sosyal sigor- talar, bireylerin karşılaşacakları veya karşılaşabilecekleri sosyal risk- lere karşı onlara güvence sağlamayı hedefleyen, sigorta kapsamında- ki kişilerin finansmana düzenli bir şekilde katkı sağladığı, kar amacı gütmeyen bir sigorta tekniğidir. Buna karşılık primsiz rejim olarak da ifade edilen sosyal yardım ve hizmetlerde ise yerine getirilen edim ile ilgilinin buna katkısı arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır. Yine sosyal yardım ve hizmetler; toplumun genellikle dışlanmış muh- taç, yoksul, hasta, yaşlı, engelli vb. gruplarına yöneliktir. Geleneksel olarak yardımseverlik anlayışından farklı olarak mo- dern anlamda sosyal yardımın lütuftan çok hak temeline dayandığını ve modern anlamda sosyal yardım programlarının gönüllü, gelip geçi- ci, dar kapsamlı uygulamalardan ziyade kalıcı ve yaygın uygulamalar- dan oluşması gerektiğini belirtmek gerekir. Hak temelli sosyal yardım anlayışının yerleşmesi ve gelişmesinin önündeki en büyük engeller- den biri siyasi kayırmacılığın bir türü olan “klientalizm” olarak gös- terilebilir. Çalışmamızda da ifade ettiğimiz gibi klientalizm kavramı esas itibariyle siyasal otoritenin dağıtım ölçütlerine göre sunulan bir takım hizmetler ya da mallar karşılığında, siyasal destek talebinde bu- lunmaya karşılık gelmektedir. Başka bir tanımıyla klientalizm, kamu kaynaklarının ve rant yaratacak zenginliklerin kamu mal ve hizmetle- rinin kalitesini arttırmaktansa ihaleler, özelleştirmeler vb. yolların kul- lanılmasıyla arkadaş çevresi ve siyasi yandaşlara dağıtılması olarak ifade edilmiştir. Kısaca klientalizm, oyla değiş tokuş edilen her türlü devlet kaynağı ve ayrıcalığıdır. Klientalizm, siyasi iktidarların, kendilerine oy vererek onları ikti- dara getiren ve devamını sağlayan kimseleri zaman zaman ödüllendi- rip kendilerine bağımlı hale getirmeyi amaçladığı, kendilerine oy ver- meyenleri dışlayarak ve destek vermedikleri için onları cezalandırma yollarına başvurarak siyasi iktidara destek vermeyen kimselere gözdağı verme gibi süreçlerin de yaşanabildiği bir anlayış olarak görülmektedir. Ekonomik durumu iyi olanlardan yoksullara gelir transferi sa ğ la- mak yoluyla gelir da ğı l ı m ı n ı düzeltici etki yaratı lmas ı gibi bir işleve