Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

415 TBB Dergisi 2018 (135) Resul KURT Küçük çaplı ve kamu düzenini ilgilendirmeyen uyuşmazlıkların, adli bir soruna dönüşmeden çözümünü gerçekleştirmeyi amaçlayan alternatif uyuşmazlık çözüm yolları, yargının alternatifi olan ve dola- yısıyla yargısal sistemin yerine ikame edilmeye çalışılan yahut onunla rekabet içinde bulunan bir süreçler bütünü olmayıp tam tersine uyuş- mazlık çözümü için öngörülen bütün çözüm yollarının ilave edildiği bir yöntemler topluluğudur. 28 Bu çözüm yollarının başarılı olabilmesi ve işlerlik kazanabilmesinin koşulu da yargının yerine ikame edilmeye çalışılmamasıdır. Alternatif uyuşmazlık çözümleri, uyuşmazlıkların çözümünde, yargısal yolların yanında yer alan, esas itibarıyla ilişki- luculuk” modelinin altında yatan gerekçe, uyuşmazlıklarını birlikte yürütebile- cekleri bir ortam içerisinde yapıcı bir şekilde çözümleyebileceğine inanma; uyuş- mazlığın çözümüne engel olan şeyin etkili bir iletişim eksikliği olduğudur. (Seda Özmumcu, “Arabulucunun Rolü Kolaylaştırıcı ve Değerlendirici Arabuluculuk”, İÜHFM C. LXXI, S. 1, 2013, s.1387). 2012 tarihli 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıkla- rında Arabuluculuk Kanunu’na göre düzenlenen “arabuluculuk” kavramına iliş- kin tanım değerlendirildiğinde karşımıza çıkan durum bize, kanun koyucunun arabuluculuk faaliyetinde, arabulucunun bu süreçte üstleneceği fonksiyon bakı- mından genel olarak “kolaylaştırıcı arabuluculuk” modelini benimsediğini gös- termektedir. (Özmumcu, agm, s.1387). Değerlendirici modelde, arabulucu taraf- lara tavsiyede bulunmakta, değerlendirme yapmakta, somut olaya ilişkin -dava hakkında hâkim veya jürinin muhtemelen nasıl bir karar verebileceğine ilişkin görüşünü içeren- görüşlerini ifade etmektedir. (Özmumcu, agm, s.1375). 6325 Sa- yılı Kanun’la yer edinen arabuluculuğun tanımı, 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Ka- nunuyla yapılan değişiklikle, “tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen” ibaresiyle genişletilmiştir. (7036/m.17). Bu durum arabulucunun, çözüm üretilemeyen noktada “değerlendirici arabulucu” modelin benimsenebileceğini, gerektiğinde mahkeme yolunun tercih edilmesi halinde ortaya çıkabilecek sonuçlar hakkında bilgi verilebileceğini ifade etmek- tedir. Öz itibariyle 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile bugüne kadar kabul edilen kolaylaştırıcı arabuluculuk (facilitative mediation) modelinden değerlendirici arabuluculuk (evaluative mediation) modeline dönü- şüm yapılması söz konusu olmaktadır. (Seda Özmumcu, “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bir Bakış ”, İÜHFM C. LXXIV, S. 2, 2016, s.836) Değerlendirici arabulucu, taraflara muhtemel bir davanın sonucu hakkında tavsiyelerde bulunabilir, dosyanın zayıf ve güçlü yanlarından bahsedebilir ve dosyanın içeriğini değerlendirerek, teknik ve hukuki bilgi sağlayabilir. Yöntem, taraflar arasındaki ilişkinin önemli olmadığı ve tarafla- rın uyuşmazlık için hızlı bir çözüm elde etmek istedikleri hallerde tercih edilmek- tedir.” (Adalet Bakanlığı-Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Temel Arabuluculuk Eğitimi Katılımcı Kitabı, Eylül 2017, s.35-36, Çevrimiçi: http://www.adb.adalet. gov.tr/katilimcikitabi.pdf) 28 Melis Taşpolat Tuğsavul, Türk Hukukunda Arabuluculuk (6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Çerçevesinde), Yetkin Yayınları, An- kara 2012, s.21.; Hakan Pekcanıtez, “Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri”, Hukuki Perspektifler Dergisi , 2005/5, s. 12-16.