Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

59 TBB Dergisi 2018 (135) Hasan Tahsin GÖKCAN yargılandığı her bir suç için ayrı şekilde değerlendiren derece mah- kemelerinin yorumunun, kanun hükmünü belirsizleştirdiğini ve bu durumun tutukluluğu öngörülemez bir şekilde uzatmaya elverişli ol- duğunu belirterek, tüm suçlar yönünden sürenin tek olarak değerlen- dirilmemesi nedeniyle Anayasanın 19/3. maddesinin ihlal edildiğine karar vermiştir. 170 Tutukluluk süresinin makul bulunmadığına ilişkin iddialar da birey- sel başvuru konusudur. Mahkeme ‘uzun tutukluluk’ gerekçesiyle ver- diği ihlal kararlarında; tutuklama kararı üzerinden uzun süre geçme- sine karşın yargılamanın halen tutuklu olarak sürdürülmesinin ilgili ve yeterli gerekçelerinin gösterilmemesi ve gerekçelerin kişiselleşti- rilmemesi ihlal nedeni olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda delil- lerle ilişkilendirmeden “suçun vasıf ve mahiyetine ve suçu işlediğine ilişkin kuvvetli suç şüphesinin bulunması” gibi soyut ifadelerin “ilgili ve yeterli gerekçe” olarak kabul edilmesi mümkün görülmemektedir. Tutuklama üzerinden üç yıl geçtiği halde tutukluluğun devamı için “delillerin tam olarak toplanamadığı” gibi bir gerekçe ileri sürülmesi kabul edilebilir değildir. 171 Mahkeme çeşitli başvurularda, 3 ila 5 yıl arasında devam eden tutukluluklar nedeniyle Anayasanın 19/7. mad- desinin ihlal edildiğine ilişkin kararlar vermiştir. 172 AYM tutukluluğun hukuki olmaması veya uzun tutukluluk nede- niyle ihlal kararı verdiğinde, bu ihlalin başvuranın diğer bir hakkı üze- rindeki etkisini dikkate alarak, tutuklamaya temel olan ilgili hakkın da ihlal edilmiş olduğuna karar vermektedir. Bu durumda ikinci hak yönünden başvuru yollarının tüketilmesi şartı da aranmamaktadır. Bu uygulama AİHM içtihatlarına dayanmaktadır. 173 170 Burak Döner, B. No: 2012/521, 2.7.2013, par. 51-54. 171 Bkz. AYM Mehmet Güneş, B. No: 2014/1268, 17.5.2016, par. 54-56. 172 Örneğin; Firas Aslan ve Hebat Aslan, B. No: 2012/1158, 21.11.2013; Mehmet Ha- beral, B. No: 2012/849, 4.12.2013; Hanefi Avcı, B. No: 2013/2814, 18.6.2014; Veli Küçük, B. No: 2013/6099, 16.7.2014; Levent Ersöz, B. No: 2013/5274, 16.7.2014. 173 Bkz. AİHM Nedim Şener/Türkiye (par.96, 122) ve Ahmet Şık/Türkiye (par. 85, 111) kararları. Türkiye hakkındaki başvurularda başvuru yollarının tüketilmemesi (BYT) itira- zının incelenip reddedildiği kararlara ilk örnek Kılıç kararıdır. Bu olayda başvu- ranlar, siyasal bir gösteri sırasında attıkları slogan nedeniyle PKK terör örgütüne yardım suçundan yargılanıp mahkûm edilmeleri dolayısıyla Sözleşmenin 6. mad- desi ile 10. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürmüşler, Hükümet ise 10. madde yönünden iç hukukta bir başvuru yapılmaması nedeniyle başvuru yollarının tü- ketilmediğini iddia etmiştir. AİHM bu itirazı incelerken, BYT koşulunun her ola-