Türkiye Barolar Birliği Dergisi 135.Sayı

62 Bireysel Başvuruda İkincillik İlkesi ve Denetim Yetkisinin Sınırları Sorunu lil standardını benimsediğini hatırlatır (bkz. Orhan v. Türkiye, no. 25656/94, prg. 264, 18.6.2002). Bu tür deliller, yeterince güçlü, açık ve uyumlu çı- karsamaların veya olayların çürütülememiş benzer karinelerinin bir arada bulunmalarından elde edilebilir. Mahkeme, kendisinin ikincil rolü konu- sunda hassastır ve bir davanın şartlarının bunu kaçınılmaz kıldığı birinci dereceden olgu mahkemesinin rolünü üstlenmeme konusunda dikkatli olmak durumundadır.” 179 AİHM yaşama hakkıyla ilgili başvurularda iç hukuk adli makam- larının tüm uygulamalarını denetlemekte, delil değerlendirmesi yapa- rak farklı bir sonuca da ulaşabilmektedir. Örneğin AİHM’in Türkiye’ye karşı İkincisoy kararında, tanık anlatımları ve oluşa dair diğer deliller karşısında ölenin gözaltına alınmayıp, çatışmada öldürüldüğüne iliş- kin hükümetin savunması ve gözaltı kararı bulunmadığına dair resmi makamların kararları kabul edilmeyip, 180 gözaltına alınma olgusu ka- bul edilmiş, daha sonra vurularak öldürüldüğü kanısına ulaşılmış ve ihlal kararı verilmiştir. 181 Yine Güli Zengin kararında, başvurucunun eşinin güvenlik güçleri ile PKK mensuplarının silahlı çatışması sırasında kaynağı belirleneme- yen bir mermiye bağlı olarak ölümü olayında, eldeki delillerin, ölümün devlet görevlilerinin eyleminden kaynaklandığını göstermeye yetme- diği kanısıyla 2. maddenin maddi yönden ihlal edilmediğine karar ve- rilmiştir. Fakat bu kararda yaşama hakkının usuli boyutu incelenirken, olay yerinde ölüme neden olan mermi çekirdeğinin tespitiyle ilgili çaba gösterilmemesi ve çatışmaya katılan korucuların tanık olarak din- lenmemesi gibi eksiklikler nedeniyle 2. maddenin etkili soruşturma- ya ilişkin usuli yönden ihlal edildiğine karar verilmiştir. 182 Görüldüğü üzere AİHM yaşama hakkının maddi ve usuli boyutunun ihlali iddi- alarını incelerken milli makamların kanunu uygulama ve delilleri de- ğerlendirmeye ilişkin kanaatlerini denetlemekte, gerektiğinde ikincil- 179 İkincisoy/Türkiye, 27.7.2004, B. No: 26144/95, par. 60. Kararda Mahkemenin ön- ceki bir kararına da (McKerr / İngiltere, no. 28883/95, 4.4.2000) atıf yapılmıştır. 180 AİHM diğer bazı kararlarında da gözaltı kayıtlarının güvenilmez olduğu sonucu- na varmış ve delilleri bizzat değerlendirmiştir; bkz.,İrfan Bilgin/Türkiye, B. No : 25659/94, prg. 130, ECHR 2001-VIII; Çakıcı v. Türkiye, B. No: 23657/94, prg. 105, ECHR 1999-IV; ve Aydın/Türkiye, 25 Eylül 1997 tarihli karar, Reports of Judg- mentsandDecisions 1997-VI, s. 1941, prg. 172. 181 İkincisoy/Türkiye, 27.7.2004, B. No: 26144/95, par. 76-80. 182 Güli Zengin/Türkiye, 28 Ekim 2004, B. No: 46928/99.