Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

14 İktidar ve Yargı İlişkileri Sorunu da onu öldürmek için kullanır. Ama fare ile oynamasında bir başka etken daha vardır. Kedi farenin gitmesine izin verir, birazcık kaçma- sına, hatta arkasını dönmesine fırsat tanır; bu süre boyunca fare artık güce maruz değildir. Ancak hala kedinin iktidar [alan]ının içindedir ve her an tekrar yakalanabilir. Derhal uzaklaşırsa, kedinin iktidar ala- nından kaçar; ama, artık ulaşılamayacak olduğu noktaya varana kadar hala kedinin iktidar alanının içindedir. Kedinin egemen olduğu uzam, fareye yaşattığı umut anları, bir yandan da bütün bu zaman zarfında onu yakından izlemeyi sürdürmesi ve onu yok etmeye gösterdiği il- giyi ve yok etme niyetini asla elden bırakmaması; bunların hepsine yani uzam, umut, dikkatle izleme ve yok etme niyetine iktidarın fiili bedeni, ya da daha basit bir biçimde, iktidarın ta kendisi denebilir”. 12 Gerçekten de Orwell’ın 1984 adlı romanında bu tür bir iktidar ve güç ilişkisi söz konusudur. Büyük Birader’in gözü sürekli insanların üze- rindedir. O iktidarıyla dehşete düşürür, yıkar ve nihai olarak yok eder. Öte yandan siyasal iktidar ile öteki iktidarlar arasında kimi farklı- lıklar bulunmaktadır. Kapani’nin de belirttiği gibi siyasal iktidar kap- sam bakımından öteki iktidarlardan daha farklıdır ve onlara göre çok daha geniş bir alanı, tüm ülkeyi, kapsamaktadır. İkinci olarak siyasal iktidar ile toplumdaki diğer iktidar türleri arasında bir eşitlik ilişkisi değil bir hiyerarşik ilişki söz konusudur. Siyasal iktidar diğer iktidar türlerine göre en üstündür. Üçüncü olarak siyasal iktidarın en önemli karakteristiği onun maddi güç ve zor kullanma gücüne ve yetkisine haiz olmasıdır. Ancak o iradesini, emirlerini ve kararlarını yürütmek için gerektiğinde kuvvete başvurabilir. 13 Ancak iktidar yalnızca güce dayanmamaktadır; ayrıca iktidarın rıza unsuru da söz konusudur. Yönetilenler çoğunlukla hiçbir zorlama olmadan iktidarın emirlerine ve kararlarına kendiliğinden itaat eder- ler. Bir diğer ifadeyle ona rıza gösterirler. Peki, bu rızanın esası nedir? Bunun çeşitli sebepleri olabilir. Kararlara ve emirlere uyma (iktidarın amacına ve yararlanıldığı oranda) bilinçli olabileceği gibi bilinçsiz ve mekanik de olabilir. Gelenek ve görenek, alışkanlık, çevrenin etkisi, eğitim, şartlandırılma, menfaat umudu, ceza korkusu ve nihayet çare- 12 Canetti, a.g.e., s. 284. 13 Münci Kapani, Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınları, 19. Basım, Ankara 2007, s. 51-52.