Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

15 TBB Dergisi 2018 (136) Yakup Levent KORKUT / Semih Batur KAYA sizlik duygusu rızanın farklı sebepleri arasındadır. Dolayısıyla iktidar mutlaka belirli bir oranda yönetilenlerin rızasına dayanmak zorunda- dır. 14 Nitekim Rousseau’nun belirttiği gibi “en güçlü, gücünü hak, ita- ati görev biçimine dönüştüremediği sürece, hep efendi kalacak kadar yeterince güçlü olamaz”. 15 Görüldüğü gibi iktidar oldukça önemli bir sorun olarak varlık bulmaktadır. İktidar üzerine yoğunlaşan bir yaklaşıma göre, iktidarın merkezi ve tep tip değil, kılcal damarlarla toplumu etki altına alan; dışlayan değil içine alan; negatif değil pozitif mekanizmalar yolu ile işlediğine dikkat çekilmektedir. Dolayısıyla hak ve özgürlükler adına, modern toplumun iktidar kalelerine karşı etkin bir siyasi karşı duruş için de, bireylerin etik ilke ve esaslara dayanan yeni ilişkiler kurması gerekir. 16 Öte yandan Locke’un iktidara ilişkin söylediklerini yeniden ha- tırlamak gerekir. Locke “Bütün hükümetler mutlak monarşidir” ve “Hiçbir insan özgür doğmaz” önermelerine karşı çıkmaktadır. Locke’a göre prensler mutlak iktidara ilişkin Tanrı’dan kaynaklı bir hakkı bu- lundurmazlar. Otoritenin normlar ile hangi koşullara bağlı kılınacağı prenslerin iradesine bırakılmamıştır. Locke, prenslerin normlara bağlı olmadığına ilişkin görüşü dalkavukluk olarak nitelemektedir. Bu in- sanın doğal özgürlüğünün inkârı demektir. Locke, dinde de akılda da Tanrı’nın insanları başkalarının sınırsız iradesine tabi kıldığına ilişkin herhangi bir veri yoktur demektedir. Locke’a göre insanların özgür doğmadığı, hiçbir zaman hükümet edenleri ya da hükümet biçimle- rini seçme özgürlüklerinin bulunmadığı, prenslerin Tanrıya dayanan mutlak bir iktidarlarının bulunduğu, kölelerin hiçbir zaman anlaşma yapma ya da uzlaşma haklarının bulunmadığı, Adem’in mutlak bir monark olduğu ve bütün prenslerin Adem’den beri mutlak monark olduğu şeklindeki görüş yanlıştır. Locke bu anlayışı çürütmeyi hedef- lemektedir. 17 14 Kapani, a.g.e., s. 53. 15 Jean Jacques Rousseau, Toplum Sözleşmesi, Çev. Ayşe Meral, Alfa Yayınları, İs- tanbul 2016, s. 16. 16 Cengiz Gül, İktidarın Sınırlandırılması ve Hukuk Devleti, Adalet Yayınları, Anka- ra 2010, s. 15. 17 John Locke, Hükümet Üzerine Birinci İnceleme, İmaj Yayınevi, 2. Baskı, Çev. Fahri Bakırcı, Ankara 2015, s. 2-4.