Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

18 İktidar ve Yargı İlişkileri Sorunu mayı gerektirmektedir. İşte hak ve özgürlükler birinci gereğe hukuk devleti ise ikinci gereğe karşılık gelir. Siyasi iktidarı sınırlandırmanın bir yolu da iktidarın tek bir elde toplanmasını önlemeye dönük ku- rumsal düzenlemelerdir ki bunların başında yatay ve dikey anlamda kuvvetler ayrılığı ilkesi gelir. 26 Nitekim 1789 Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi’nin 16. maddesinde kuvvetler ayrılığının yer almadığı bir toplumun anayasası yoktur denilmektedir. 27 Görüldüğü gibi anayasacılık beraberinde hukuk devleti, kuvvetler ayrılığı ve özellikle de çoğulcu demokrasi anlayışını getirmektedir. Şu halde Erdoğan’ın da dediği gibi iktidarın sınırlandırılma ihtiyacından şüphesiz demokratik yönetimler de muaf değildir. Dolayısıyla demok- ratik iktidarlar da hukuk düzenini aşma eğiliminde olabilirler ve bu tür bir ihtimal tehlikesi otokratik bir iktidarın yarattığı tehlikeden daha az olmayabilir. Zira kendisini halkın tek meşru temsilcisi olarak gören bir iktidar hak ve özgürlükleri ve dolayısıyla da hukuk düzenini tanımama eğilimine girebileceği gibi, demokratik iktidarların bu şe- kildeki sapmalarının çoğunluk tarafından meşru görülmesi de güçlü bir ihtimalidir. Bu nedenle demokratik yönetimlerin bireysel özgür- lükler için tehlike yaratma ihtimali onların giderek genişleyen görev alanıyla da ilgilidir. 28 Gerçekten de iktidarın birey aleyhine gitgide bir hacim genişleme- si söz konusu olabilmektedir. Burada hacim kelimesi bilerek kullanıl- maktadır; zira iktidarlar alan genişlemesi ile çoğunlukla yetinmezler ve daha kapsayıcı, bir diğer ifade ile totaliter bir refleks ile hareket ederler. İşin ilginç tarafı bu hacim genişlemesi daha çok demokratik iktidarlar tarafından talep edilmektedir. Bu durum demokrasinin de iktidarlar tarafından araçsallaştırılabildiği sonucunu ortaya koymak- tadır. Demokrasi ise araçsallaştırıldığı vakit bireyin hak ve özgürlük- leri aleyhine tehlike arz edebilmektedir. Demokrasinin hak ve özgür- lükler üzerindeki bu potansiyel tehlikesi ancak demokrasi anlayışının değiştirilmesi, demokrasinin anayasacılığa bağlı bir değerler dizisi olarak doğru bir şekilde kavranması, yani çoğulcu bir anlayışın be- nimsenmesi ile mümkündür. 26 Erdoğan, Hukuk ve Demokrasi, s. 92. 27 Richard Bellamy, “Constitutionalism”, https://www.researchgate.net/publicati- on/311261951_Constitutionalism, s. 6, erişim 7.1.2018. 28 Erdoğan, Hukuk ve Demokrasi, s. 92.