Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

193 TBB Dergisi 2018 (136) Selda TANER mellerinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Kuşkusuz bu değerlen- dirmeye pozitif hukuk normlarının en üstünü olan Anayasa’dan baş- lamak gerekir. Anayasa, vatandaşların temel hak ve hürriyetleri yanında, bu hak ve hürriyetleri korumaya hizmet edecek temel hukuki kurum ve or- ganları da düzenlemektedir. Bu kapsamda, Anayasa’nın 75. ve 160. maddeleri arasında Cumhuriyet’in temel organlarından biri olarak “Yargı”ya yer verilmiş; bu bölümde hâkim ve savcılara ilişkin temi- natlar, mahkemelerin kuruluşu, görev ve yetkilerine ilişkin esaslar ve üst mahkemeler düzenlenmiştir. Çeşitli yargı kollarına ilişkin üst mah- kemeler tek tek sayılarak bunlara dair temel esaslar belirlenmiştir. 40 Anayasa m. 155’e göre “ Danıştay, idarî mahkemelerce verilen ve kanu- nun başka bir idarî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son incele- me merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar. ” Bu hükümden hareketle idari yargı ve vergi yargısı bakı- mından, temyiz kanun yolunun ve bu incelemeyi yapan Danıştay’ın açık anayasal temellerinin bulunduğu; hatta iki dereceli yargılamanın anayasal bir zorunluluk olduğu söylenebilir. Ancak, bir üst mahkeme olan bölge idare mahkemeleri için aynı sonuca varılamayacağından, istinaf mahkemeleri, anayasal bir kurum olarak nitelendirilemeyece- ği gibi bu mahkemelerin kurulması bakımından devletin anayasal bir zorunluluk içinde olduğu da söylenemez. Bölge idare mahkemelerinin kuruluşu 2576 sayılı “ Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun” a dayanmaktadır. 41 Görüldüğü gibi Anayasa, her yargı kolunda en üst derecede yer alan yüksekmahkemeleri düzenleyerek en azından iki dereceli bir yar- gılamanın olması ve mahkeme kararlarının denetlenmesi bakımından 40 Akkaya, s. 43; Bu kapsamda sayılan üst mahkemeler, Yargıtay (AY, m. 154), Danıştay (AY, m. 155), Askeri Yargıtay ( AY, m. 156), Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AY, m. 157) ve Uyuşmazlık Mahkemesi (AY, m. 168)’dir. Sayıştay da yüksek mahkemeler arasında sayılmamakla birlikte “Yargı” bölümünde ayrıca düzenlenmiştir (AY, m. 160). 41 Benzer bir sonuç adli yargı bakımından da söz konusudur. Anayasa 154. maddede “Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adlî yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar” denilerek, iki dereceli yargılama sistemi anayasal bağlamda temellendirilmiştir. (Akkaya, s. 43).