Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

196 Vergi Yargısında İstinaf Üzerine Bir Değerlendirme Buna karşın, mahkeme kararlarının denetiminin, hak arama özgür- lüğü ve adil yargılanma hakkının bir unsuru olduğu da kabul edil- mektedir. Ancak bu görüşe göre mahkeme kararlarının hukuki dene- timi anayasal bir gereklilik olmakla ve iki dereceli yargılama modeli Anayasa’yla zorunlu kılınmakla birlikte istinafın da dâhil olduğu üç dereceli bir yargılama, Anayasa bakımından zorunlu değildir. 50 Hak arama özgürlüğünün etkin hukuki korumayı sağlaması noktasından hareket eden görüş, kanun yolu hakkını hak arama özgürlüğünün ta- mamlayıcısı gibi görmektedir. 51 Bunun yanında aksi yönde görüşler de bulunmasına rağmen hak arama özgürlüğünün hukuk devleti il- kesiyle doğrudan bağlantılı olmasına dayanılarak, istinaf derecesinin hukuk devletinin gereği olduğu ifade edilmiştir. 52 Sonuç olarak, Anayasa’nın 36. maddesiyle düzenlenen hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı, pozitif hukukun kişilere tanıdığı hakların elde edilmesi bakımından etkin bir yargısal mekanizmanın kurulması konusunda kesin ve açık bir teminat oluşturmakta 53 ; ancak dereceli bir yargılamanın oluşturulması, kişilere kanun yoluna baş- vuru hakkının tanınması konusunda devlete anayasal bir görev yük- lememektedir. 54 Bunun yanında devletin etkin hukuki korumayı ger- temel hak ve özgürlüklerin ilgili maddelerde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceği düzenlendiğinden kanun yolu hakkının sınırsız olarak düzenlendiği sonucuna varmak gerekir. Ancak Anayasa’nın lafzından çıkan sonucun da eleştiriye açık olduğu düşünülmektedir (Cenk Akil, İstinaf Kavramı, Yetkin Yayınları, Ankara 2010, s. 234). 50 Yavuz Alangoya, “Kanun Yolunun Anayasal Temeli, HUMK m. 427 Hükmü ile Kanun Yolu Kapatılmış Olan Kararlara Karşı Kanun Yoluna Müracaat İmkânı”, Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, TBB Yayınları, Ankara 2004, s. 31, 40. 51 Kanun yolunun bir hak olarak kabul edilmesinin dayandırıldığı bir diğer tez de etkin hukuki korunma talebidir. Etkin hukuki koruma, öncelikle mahkemeye başvuru hakkının tanınmasıyla başlamaktaysa da etkin hukuki koruma için kanun yollarına başvuru hakkının tanınmış olması gerektiği de kabul edilmektedir (Muhammet Özekes, Medeni Yargılama Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı, Yetkin Yayınları, Ankara 2003, s. 54). 52 Kamil Yıldırım, Hukuk Devletinin Gereği: İstinaf, Nesil Matbaacılık, İstanbul 2000, s. 1; İstinafın hukuk devleti ilkesinin ve adil yargılanma hakkının bir unsuru ve gereği olmadığı yönünde bkz. Hakan Pekcanıtez, “İstinaf Mahkemeleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (GÜHFD), 2006, S. 1, s. 20. 53 Mine Akkan, “Medeni Usul Hukukunda Etkin Hukuki Koruma”, MİHDER , 2007, C. 3, S. 6, s. 38. 54 Hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkını düzenleyen Anayasa m. 36 yanında, devlete, işlemlerinde ilgililerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve süreleri belirtme zorunluluğu yükleyen m. 40’ın da kapsamı, niteliği ve sayısı kanun tarafından belirlenmek şartıyla, devlete kanun yollarının