Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

21 TBB Dergisi 2018 (136) Yakup Levent KORKUT / Semih Batur KAYA olacak mıdır?.. Tecrübeler bize göstermektedir ki, kuralın etkinliği faz- lasıyla abartılmıştır ve devletin daha zayıf unsurlarını daha güçlüle- re karşı korumak için daha güçlü bir savunma mutlaka gereklidir… Değişik organların anayasal sınırlarının kâğıt üzerinde belirlenmesi, devletin bütün yetkilerinin aynı ellerde müstebitçe toplanmasına yol açan yayılmacılıklara karşı yeterli korunma aracı değildir”. 35 Dolayısıyla, 1787 Anayasası, esas ilke olarak kuvvetler ayrılığı- nı benimsemek ve yasama iradesini Kongre’ye, yürütme iradesini Başkan’a, yargı iradesini ise yargı organına vermekle beraber, her or- ganın diğer organlar üzerinde etkili olabileceği karmaşık bir frenler ve dengeler sistemine de yer vermiştir. 36 Amerikan anayasacılığın te- mel felsefesi bu şekilde iktidarın hukuki denetim altına alınmasıdır. 37 İşte bu noktada anayasacılığın özü bakımından organik ve meka- nik anayasacılığı tartışmak gerekir. Bilindiği gibi anayasacılığın özü iktidarın sınırlandırılması ve hak ve özgürlüklerin güvenceye bağ- lanmasıdır; yani bir diğer ifade ile denge ve denetimin sağlanmasıdır. Peki, hangi anayasacılık anlayışı bu işlevi tam anlamıyla yerine geti- rebilmektedir? Aydınlanma Çağı’nda Avrupa’da insanlığın akıl ve bilim rehberli- ğinde ilerleme anlayışı egemen olmaya başlar. Bir diğer anlatımla ev- rensel mekanizmanın yasalarından yola çıkarak mükemmel bir top- lum tesis edilmesi süreci söz konusudur. Zira bu tür bir çalışma ile toplumda var olan dinamikler ortaya çıkarılacak, toplumsal iktidar- lar arasında bir denge inşa edilecek ve böylelikle toplumun ilerlemesi sağlanacaktır. Evren fizik yasaları ile yönetilir ve bu şekilde sarılmaz bir dengeye ulaşır. Aynı şekilde toplumda var olan adalet ve düzenin ideal yasaları da önceden konulmuş, ezeli ve ebedi normlardır. Bunla- rın ortaya çıkarılması için rasyonel aklın gücünden istifade etmek la- zımdır. 38 İşte bu durum Newton fiziğiyle daha çok gerçeklik kazandı. Denge statükonun sürdürülmesi için tasarlanmış ve statik bir yapıya dayanıyordu. Ancak mekanik anayasacılık Newton fiziğine dayanır. 35 Özbudun, Anayasacılık ve Demokrasi, s. 16. 36 Özbudun, Anayasacılık ve Demokrasi, s. 16. 37 Stephen M. Griffin, American Constitutionalism, Princeton University Press, New Jersey 1996, s. 6. 38 Levent Gönenç, Siyasi İktidarın Denetlenmesi-Dengelenmesi ve Yargı, Adalet Ya- yınevi, 2. Baskı, Ankara 2015, s. 66.