Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

22 İktidar ve Yargı İlişkileri Sorunu Bu yaklaşımda denge zıt iktidar odaklarının bir arada çalışabilir du- ruma getirilmesini ve dinamik bir dengede durmalarını sağlar. 39 Nite- kimNewtoncu bağlamda “denge ideali” Amerikan siyasal kültürünün gerçek anlamda bir parçasıdır ve denge kültü Amerikan siyasi siste- mini ve açıklamak için kullanılan esas bir olgudur. 40 Organik metaforun temelleri ile İlkçağ siyaset felsefesine kadar uzanmaktadır. Nitekim Platon devleti veya toplumu bir organizmaya benzeterek denge haline ulaşır. Ona göre, tıpkı insanda olduğu gibi siyasi toplumda da çeşitli uzuvlar ve fonksiyonlar söz konusudur. Dü- şünmek, karar almak ve yönetmek başın işlevidir ve baş filozof kralları temsil eder. Savaşçılar toplumun kalbi, köylüler ve tüccarlar ise toplu- mun midesi niteliğindedir. Bu unsurlar arasında dengeli ilişkilerin te- sisi devletin sürekliliğini ve istikrarını gerçekleştirir. Platon’un siyaset felsefesinde devletin ve toplumun tıpkı bir organizma gibi tasarlanma- sı aynı zamanda bu organizmanın uzuvları arasında bir hiyerarşinin de tasarlandığı anlamına gelir. Zira filozof krallar bu organizmanın başıdır, beynidir, aklıdır ve bu nedenle bu tasarımda hiyerarşik olarak onlara öncelik veya ağırlık verildiği görülür. 41 Kanımızca anayasacılık anlamında mekanik anlayış tercih edil- melidir. İktidar belirli bir derinliğe ve yüksekliğe sahiptir. Yani iktidar rasyonel ve romantik unsurlarla hiyerarşisini kurgular. Bu rasyonel ve romantik hiyerarşisiyle iktidar bir yaşam rejimi inşa etmeye eğilim gösterir. İşte mekanik anlayış yönetim denkleminde iktidar ve diğer değişkenlerin birbiriyle iletişimi ve etkileşimini bir dengede tutar. Denklem bu şekilde yönetimin karakterini belirler. Bununla beraber anayasacılığın özü de zaten iktidarın belirlenmesi, tanımlanması ve sınırlandırılmasıdır. Bir diğer ifadeyle anayasacılığın özü denge ve de- netimdir. Bu denge ve denetimi sağlayabilecek yegâne irade ise yargı iradesidir. Görüldüğü gibi anayasacılık iktidara ilişkindir ve iktidarın denet- lenmesi ve dengelenmesini ifade etmektedir. Anayasacılık bu işlevini içinde barındırdığı hukuk devleti, kuvvetler ayrılığı ve çoğulcu de- mokrasi gibi değerler dizisiyle yerine getirmektedir. Burada kuvvetler 39 Bellamy, a.g.e., s. 5. 40 Gönenç, a.g.e, s. 70. 41 Gönenç, a.g.e., s. 70-71.