Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

24 İktidar ve Yargı İlişkileri Sorunu özgürlüklerin korunmasını gerçekten etkili kılacak başlıca güvence kurumlarından –belki de en önemlisi- yargı denetimdir. Yargı deneti- mi, devletin çeşitli organlarının, kendilerine anayasa ve kanunlar ta- rafından tanınmış olan yetkilerin sınırlarını herhangi bir biçimde aşıp aşmadıklarının bağımsız mahkemeler tarafından kontrolünü ifade eder. 45 Hukuk devletinin temel unsuru devletin kural olarak tüm iş- lemlerinin yargı denetimine tabi olmasıdır. Günümüzde bunun, hem yasama, hem yürütme işlemlerini kapsaması gerektiği kabul edilmek- tedir. 46 Demokrasi Abraham Lincoln’ün de belirttiği gibi “halkın, halk tarafından, halk için yönetimi”dir. Çoğulcu demokrasi ise iktidara ilişkin irade sorununu çözümlemektedir. 47 Çoğulcu demokrasi biline- nin aksine yönetim faaliyetinde iradenin kısıtlanması değildir. Tam tersine burada iradenin genişlemesi söz konusudur. İrade genişlemesi şu esasa dayanır: Bir kere çoğulcu demokraside çoğunluğun yönetim hakkı korunmakla beraber azınlıkta kalanların bir yandan hak ve öz- gürlükleri güvence altına alınır ve dolayısıyla bu şekilde azınlığın da iradesi göz önüne alınır diğer yandan azınlıkların ileride çoğunluk haline gelme potansiyelleri korunur. Görüldüğü gibi burada deyim yerindeyse yönetime ilişkin toplam kütlede bir irade genişlemesi söz konusu olmaktadır. Bu noktada Dworkin’in “ortaklık demokrasisi”ne de yer veril- melidir. Buna göre ortaklık demokrasisi çoğunlukçu demokrasiden farklıdır. İnsanlar arasında anlaşmazlıklar mevcut olsa dahi, aynı bir ortaklıkta olduğu gibi, birbirlerinin çıkarını göz önüne alarak karar alırlar. Peki, bunu sağlayan şartlar nelerdir? İlk olarak bireyler siyasal kararlar üzerinde eşit söz hakkına sahip olmalıdır. Hiçbir birey sırf düşünceleri rahatsız edici diye siyasal sürece katılım imkânından yok- sun bırakılmamalıdır. İkinci olarak eşit özen ilkesi geliştirilmelidir. Her bireyin bireysel var oluş koşulları ortak kararlarda gözetilmelidir. Ortak kararlar yalnızca çoğunluğun çıkarlarını değil herkesin çıkar- larını dikkate almalıdır. Zira herkesin yaşamı eşit önemdedir. Üçüncü şart onur şartıdır. Buna göre bireylerin onurunu korumak amacıyla, 45 Ergun Özbudun, Anayasacılık ve Demokrasi, s. 58-59. 46 Özbudun, Anayasacılık ve Demokrasi, s. 59. 47 Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin Yayınevi, 5. Baskı, Bursa 2014, s. 258.