Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

294 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kıbrısla İlgili Verdiği Kararların KKTC ve Türkiye’ye Etkisi GİRİŞ 1953 yılında yürürlüğe giren Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, in- san hakları alanındaki mevcut sözleşmeler arasında en gelişmiş ve en etkili olanıdır. Sözleşmenin temel amacı ortak bir Avrupa kamu düzeni kurulmasıdır. 1 Taraf devletler, Sözleşmede tanınan hak ve özgürlükle- ri kendi yargı yetkileri içinde bulunan herkese sağlamakla yükümlü- dür (AİHS m. 1). Sözleşmeci devletlerin yetki alanı kural olarak siyasal sınırlar içinde bulunan coğrafi bölgedir. Devletler kendi ülkelerinde meydana gelen ve kendi organlarının neden olduğu Sözleşmeye aykı- rı eylem ve işlemlerinden sorumludurlar. Ne var ki, gerek Komisyon gerekse Mahkeme, taraf devletlerin yer bakımından yetkilerinin ülke alanı ile sınırlı olmadığını; bu yetkinin ülke dışında devlet otoritesinin egemen olduğu yerleri de içerdiğini belirtmiştir. 2 Bir devlet Sözleşmeyi onaylamakla, iç hukukunu Sözleşme ile uyumlu hale getirmeyi ve Sözleşmede yer alan hak ve özgürlüklerini iç hukukunda güvence altına alma ve korumayı taahhüt etmiş olur. 3 Sözleşmenin getirdiği en önemli yenilik ise insan haklarının çiğnendi- ği iddiasıyla bireylerin, devlet karşısında haklarını uluslararası yargı- ya taşıyabilmesidir. 4 Çalışmamız Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Kıbrısla ilgili Türkiye aleyhine yapılan başvuruların hem Türkiye hem de KKTC’ye 1 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Loizidou/Türkiye kararında, Sözleşmeyi Avrupa’da kamu düzeninin anayasal belgesi olarak nitelendirerek bu hususa dik- kat çekmiştir. Bkz. AİHM’in Türkiye’ye karşı 23. 3. 1995 tarihli Louizidou kararı, BN. 15318/89, prg. 75. 2 Gözübüyük/Gölcüklü, s. 58; Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s. 70 vd.; Faruk Bilir, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yargılama Yetkisi, Ankara 2012, s. 84. 3 Mustafa Ruhan Erdem/Ömer Korkmaz “Yargılanmanın Yenilenmesi Nedeni Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İhlali”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , C. 5, S. 2, (2003), 182-212, s. 182; Rona Aybay, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Konusunda Bazı Genel Gözlemler ve 14. Pro- tokol”, TBBD , 2010(88), 225-260, s. 243; Durmuş Tezcan/Mustafa Ruhan Erdem/ Oğuz Sancakdar/Rifat Murat Önok, İnsan Hakları El Kitabı, Ankara 2016, s. 67. 4 David, Harris/Michael O’Boyle/Ed Bates/Carla Buckley, Law of the European Convention on Human Rights, London 2014, s. 6; Şeref Gözübüyük/Feyyaz Göl- cüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Yayınevi, Anka- ra 2016, s. 15; Erdem/Korkmaz, “Yargılanmanın Yenilenmesi Nedeni Olarak Av- rupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İhlali”, s. 182; Erol Karaaslan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yapısı ve Yargılama Yöntemi”, ABD , 2004/3, 107-130, s. 108.