Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

298 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kıbrısla İlgili Verdiği Kararların KKTC ve Türkiye’ye Etkisi Sözleşmedeki haklarının ihlal edildiği iddiasıyla bir başka Sözleşmeci Devlet aleyhine başvuruda bulunabilir. 13 Ancak, başvuruda bulunu- labilmesi için, Sözleşmenin 1. maddesi uyarınca ihlal iddiasının da- yandırıldığı işlem ve eylemlerin Sözleşmeye taraf devletin yargı yetkisi içinde meydana gelmiş olması gerekir. Devletlerarası başvuru yolu bugüne değin oldukça az kullanılmış- tır. Sözleşmenin yürürlüğe girdiği 1953 yılından günümüze değin sa- dece 21 devlet başvurusu yapılmıştır. 14 Bu durumun en önemli nedeni, devlet başvurularının siyasal niteliğidir. Nitekim bugüne dek uygula- mada bu yolun büyük ölçüde siyasal baskı aracı olarak kullanıldığı gö- rülmektedir. Ayrıca devletlerin Sözleşmeden doğan sorunları gizlilik içinde, diplomatik yollarla çözmeyi tercih etmeleri de bu durumun bir nedeni olarak gösterilebilir. 15 Devletlerarası başvuruların önemli bir bölümünü Türkiye’ye karşı yapılan başvurular oluşturmaktadır. Günümüze dek yapılan 21 baş- vurunun 10 tanesi Türkiye’ye karşı yapılmıştır. Bu 10 başvurudan 4 ta- nesi ise Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından yapılmıştır. “ Kıbr ı s Başvuruları ” olarak anılan bu başvurular konumuz açısından önemli olduğundan incelenmesi yerinde olacaktır. Kıbrıs Cumhuriyeti, Türkiye’nin Kıbrıs’a 1974 müdahalesinden sonra Türkiye aleyhine 4 ayrı devlet başvurusu dosyalamıştır. Avru- pa İnsan Hakları Komisyonu, bu başvurulardan 19 Eylül 1974 16 ve 21 Mart 1975 17 tarihli olan ilk iki başvuruyu birleştirerek incelemiştir. 13 Yasemin Özdek, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye–AİHS Sistemi ve AİHM Kararlarında Türkiye, Nadir Kitap Yayınları, İstanbul 2004, s. 50. 14 Devletlerarası başvuruların sayısı ile ilgili olarak çeşitli kaynaklarda farklı rakam- lara rastlanmaktadır. Bu nedenle belirttiğimiz 21 başvuru sayısını açıklamakta fayda vardır. Danimarka, Norveç, İsveç ve Hollanda’nın 1967’de Yunanistan’a karşı yaptıkları başvuru, 4 ayrı başvuru olarak kayda geçmiştir. Yine, Danimarka, Fransa, Hollanda, Norveç ve İsveç’in 1982’de Türkiye’ye karşı yaptıkları başvuru, başvuru dilekçelerinin ayrı ayrı verilmesi sebebiyle 5 ayrı başvuru olarak kayde- dilmiştir. Buna karşılık, Danimarka, Norveç ve İsveç’in 1970’te Yunanistan’a karşı başvuruları ortaklaşa yapıldığından, bu konu hakkında tek bir başvuru dosyayı açılmıştır. Geriye kalan başvuruların tümü hakkında birer başvuru dosyası açıl- mıştır. Bkz .http://www.echr.coe.int/Documents/InterStates_applications_ENG. pdf (ET. 22. 03. 2018). 15 Özdek, s. 52. 16 Kıbrıs/Türkiye, Başvuru no. 6780/74. 17 Kıbrıs/Türkiye, Başvuru no. 6950/75.