Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

304 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kıbrısla İlgili Verdiği Kararların KKTC ve Türkiye’ye Etkisi Sözleşmenin 1. maddesine göre, AİHS’e taraf devletler, “ kendi yetki alanları içinde bulunan herkesin, bu Sözleşme’nin birinci bölümünde açıklanan hak ve özgürlüklerden yararlanmalarını ” sağlamakla yükümlüdürler. Böy- lelikle Sözleşmeci Devletler, Sözleşme ve Ek Protokollerinde düzenlen- miş bulunan hak ve özgürlükleri, yetki alanlarında yaşayan herkes için kabul etmiş sayılmaktadırlar. Madde metninde yer alan “ herkes ” ifade- si Sözleşmenin bireysel başvuruyu düzenleyen 34. madde hükmü göz önünde bulundurularak değerlendirilmelidir. 34. maddede hak ihlali iddiasıyla bireysel başvuru yapabilecekleri “ her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları ” olarak gösterilmektedir. Buradan hare- ketle kişinin yaşına, milliyetine ve dinine bakılmaksızın her gerçek kişinin, tüzel kişilerin ve tüzel kişiliği bulunmayan hukuksal varlıkla- rın, Sözleşmeye taraf bir ülkenin yetki alanı içinde bulunması şartıyla bireysel başvuru hakkına sahip olduğu anlaşılmaktadır. 42 Türkiye, 28 Ocak 1987’de Avrupa İnsan Hakları Komisyonu önün- de bireysel başvuru hakkını, 26 Aralık 1989’da ise Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin y argı yetkisini tanımış ve ancak bu tarihlerden sonra meydana gelecek ihlallerden sorumlu olacağını bildirmiştir. 43 Bireysel başvuru hakkının tanınmasının Türkiye’de insan haklarının korunup geliştirilmesi açısından önemli bir gelişme olduğu konusunda bir du- raksama yokken, bu hakkın Türkiye’nin ulusal çıkarlarını zora sok- tuğu da söylenebilir. 44 Bu durumun en temel nedeni bireysel başvuru hakkının tanınmasından itibaren Kıbrıslı Rumlar tarafından Türkiye aleyhine yapılan başvurulardır. Türkiye’nin bireysel başvuru hakkını ancak “üzerinde Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının uygulandığı ülke sınırları içinde” tanıdığı yönündeki 28 Ocak 1987 tarihli beyanına rağ- men AİHM önüne gelen pek çok başvuruda bu savunmanın geçersiz olduğuna karar vermiştir. 45 42 Rona Aybay, İnsan Hakları Hukuku, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2017, s. 181-182. 43 Serkan Cengiz, “AİHM Kararlarının İç Hukuka Etkisi”, TBB (79), 2008, 334-350, s. 338; Yaprak Renda, “Loizidou Kararından Bugüne Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kararları ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararlarının Kıbrıs’taki Mülkiyet Sorununa Etkisi”, ABD , 2013/1, 389-397, s. 389. 44 Gözler, s. 165. 45 Bkz. Chrysostomos/Türkiye, 25. 7. 1989, BN. 15299/89; Papachrysostomou/Tür- kiye, 25. 7. 1989, BN. 15300/89. Buna karşılık Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 9 Ağustos 1988 bireysel başvuru hakkını tanırken yapmış olduğu “Türkiye tarafından Kıbrıs