Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

305 TBB Dergisi 2018 (136) Özde DEREBOYLULAR / Perçem ARMAN Çalışmamızın ilerleyen bölümünde Türkiye’nin Kıbrısla ilgili me- selelerde insan haklarını koruma yükümlülüğü incelenecektir. Bu kapsamda Kıbrıslı Rumlar tarafından AİHM’e Türkiye aleyhine mül- kiyet hakkı ile ilgili yaptığı başvurular değerlendirilecektir. a. Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs’ta İnsan Haklarını Koruma Yükümlülüğü (1) Mülkiyet Hakkı AİHS’e Ek 1 No’lu Protokol’ün 1. maddesiyle güvence altına alı- nan mülkiyet hakkı, kişilerin malvarlıklarına ulaşma, yararlanma ve üzerinde tasarrufta bulunma hakkı ve yetkisi tanımaktadır. AİHS ile tanınan bazı haklar mutlak ve sınırlanamaz nitelikteyken, kimi hak ve özgürlükler ise mutlak nitelikte değil, sınırlanabilir niteliktedir. Mül- kiyet hakkını düzenleyen 1 Nolu Protokol’ün 1. maddesinin lafzından anlaşılacağı üzere, mülkiyet hakkı mutlak nitelikte bir hak değildir. AİHS’e taraf devletler, kamu yararının varlığı ve yasayla düzenlen- mek şartıyla kişilerin mülkiyet haklarına müdahalede bulunabilirler. 46 Devletler mülkiyet hakkına müdahalelerinde, keyfi davranamaz. Nite- kim temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması olağanüstü hallerde dahi belirli esas ve usullere tabi tutulmuştur. 47 Cumhuriyeti topraklarının bir kısmının işgal altında tutulmasından kaynaklanan durumun gereklerine cevap vermek amacıyla Kıbrıs tarafından alınan eylem ve işlemler” yönündeki bildirimi Kıbrıs Cumhuriyeti’ni 1974 askeri müdahelesine ve bu müdahelenin yarattığı durum nedeniyle alınan eylem ve işlemlere karşı koru- muştur. Bkz. Gözler, s. 169. 46 Bu müdahale, mal veya mülke tamamen el koyma veya sınırlandırma şeklinde olabilir. Ancak müdahale ile ulaşılmak istenen sonuç ile kişinin hakkından yoksun bırakılması arasında makul bir dengenin varlığı gözetilmelidir. Nitekim AİHM, toplumun genel çıkarlarının korunması gerekliliği ile bireyin mülkiyet hakkının korunması arasında adil ve makul bir dengenin sağlanıp sağlanmadığını değer- lendirmektedir. Bkz. AİHM’in Türkiye’ye karşı 9. 1. 2007 tarihli Fener Rum Erkek Lisesi kararı, BN. 34478/97. 47 AİHS’in 15. maddesi, savaş veya benzeri olağanüstü durumlarda veya ulusun varlığını tehdit eden benzeri başka bir genel tehlike halinde, AİHS sistemine taraf olmakla üstlenmiş olduğu bazı yükümlülüklerini sınırlandırabilmesini veya askı- ya alınabilmesini düzenlemektedir. AİHM, bir ulusun varlığını tehdit eden başka bir tehlike kavramı İrlanda’ya karşı Lawless kararında “ülkede yaşayan bütün insanları etkileyen, toplumun düzenli hayatı için tehdit oluşturan yakın tehlike veya kriz” şeklinde yorumlamıştır. Bkz. AİHM’in İrlanda’ya karşı 1. 7. 1961 tarihli Lawless kararı, BN. 332/57, prg. 58. Usule ilişkin olarak ise, AİHS’e taraf devletler bu anlamda askıya aldıkları tedbirleri sebepleri ile birlikte ve bu tedbirleri yürür-