Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

306 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kıbrısla İlgili Verdiği Kararların KKTC ve Türkiye’ye Etkisi Sözleşmeye taraf bir devletin ülkesinde AİHS tarafından tanın- mış bulunan hak ve özgürlükeri yargı yetkisi içinde bulunan herkes için ayrım gözetmeksizin tanımak, gerçekleştirmek ve geliştirmek bakımından tam yükümlü olduğu hususunda bir duraksama yoktur. Burada sorun, devletin yargı yetkisi alanının kapsamı konusunda belir- mektedir. Devletin yargı yetkisinin kendi ülkesel sınırlarıyla mı sınırlı olduğu yoksa sınır-ötesi etki ve kontrol alanını da kapsayıp kapsama- dığı hususu Türkiye aleyhine yapılan bazı başvurularda tartışma ko- nusu olmuştur. 1974 askeri müdahalesinden sonra adada gerçek anlamda iki ke- simliliğin oluşmasının ardından 2 Ağustos 1975’te Viyana’da BM göze- timinde yapılan Nüfus Mübadelesi Andlaşması vardır. Bu Andlaşma ile sayıları net olmamakla birlikte adanın kuzeyinden güneyine yak- laşık 120 bin Kıbrıslı Rum, güneyinden kuzeyine ise yaklaşık 65 bin Kıbrıslı Türk geçmiş ve böylelikle Ada’da nüfus açısından homojen iki kesimlilik sağlanmıştır. 48 Mübadele sonrasında her iki halkın geride bıraktıkları taşınmaz mallar ise Kıbrıs sorununun en temel kilit nok- talarından biri haline gelmiştir. Bu dönemde Türk ve Rum tarafları mülkiyet meselesine oldukça farklı iç hukuk düzenlemeleri getirmişlerdir. 49 1975 yılında kurulan lükten kaldırdıkları tarihi Avrupa Komisyonu Genel Sekreteri’ne bildirmek duru- mundadırlar. Sözleşmenin öngördüğü bu sınırlama rejimi bakımından Türkiye, AİHS yükümlülüklerini askeri müdahalede bulunduğu Kuzey Kıbrıs’ta resmi ve aleni bir askıya alma beyanında bulunmamıştır. 48 Ömer Fazlıoğlu, “AİHM’in Xenides-Arestis Kararı ve Kıbrıs’ta Mülkiyet Soru- nu”, TEPAV/EPRİ Dış Politika Etütleri Programı, 2-23, s. 3; Sait Vakkas Gözlügöl, “Türkiye’nin Kıbrıs’ta Özel Mülkiyet Hakkını Koruma Yükümlülüğü”, AİBÜ Sos- yal Bilimler Enstitüsü Dergisi , C. 12, Özel Sayı, 2012, 180-222, s. 203. 49 Kıbrıs Cumhuriyeti, Kıbrıslı Türklerin Kuzey Kıbrıs’a göç etmeleri nedeniyle terk etmiş oldukları menkul ve gayri menkullerin idaresini sağlamak amacıyla bir Vasilik Makamı kurmuştur. Bu Kurum, söz konusu mülklerin, Kıbrıslı Türk maliki adına kiralanması, uzun vadede kiralanması, kiraların toplanması, mülkle- rin tamirleri ve gerekiyorsa satılmaları konusunda yetkilidir. Kıbrıs Cumhuriye- ti mevcut hukuk düzeni içerisinde Güney’de kalan Türk mallarının denetimi ve kontrolünü sağlamak için bunlara elkoymuş ancak toptan mülkiyeti ele geçirme gibi bir sistem benimsememiştir. Ayrıca gerekli görülen durumlarda kamu yara- rı gerekçesi ile, resmi gazetede yayımlananan bildirilerle,belirli taşınmaz mallar kamulaştırılmaktadır. Kamulaştırılan mallarla ilgili olarak Kıbrıslı Türklere taz- minat teklifi yapılmamakta, ilgili miktarların bir fona yatırıldığı beyan edilmek- tedir. Tazminatların Kıbrıslı Türklere adada bir anlaşma sağlanmasından sonra ödeneceği de sıklıkla dile getirilmektedir. Bkz. Necatigil, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve