Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

320 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kıbrısla İlgili Verdiği Kararların KKTC ve Türkiye’ye Etkisi (b) Kuzey Kıbrıs’ta Yaşam Hakkına Yönelik İhlallerden Türkiye’nin Sorumluluğu Yaşam hakkı, AİHS’in 2. maddesinde düzenlenmiştir. Maddenin ilk cümlesinde “ her bireyin yaşama hakkı hukuk tarafından korunur ” de- nilmektedir. Maddenin ikinci fıkrası ise yaşam hakkına belli sınırlar getirmektedir. 92 AİHM maddenin uygulama alanını oldukça geniş tutmaktadır. 93 Bu doğrultuda güvenlik güçlerinin operasyonlardaki ölümle sonuçlanan davranışları, 94 gözaltında kaybetmeler ve öldürme- ler 95 ve faili meçhul cinayetler 96 bu kapsamda değerlendirilmektedir. 275. Türkiye’ye karşı 11. maddenin ihlali iddiası, Kıbrıslı Rumlar tarafından ya- pılan başvurularda da ileri sürülmüştür. Bu başvuruların konusu, Türkiye’nin Kıbrıs’a 1974 müdahalesini protesto etmek amacıyla Kıbrıslı Rumların Birleşmiş Milletler kontrolünde bulunan sınır bölgesine yürüyüşünün Türk askerleri tara- fından engellenmesi ve gösteriye katılanların gözaltına alınmasıdır. Başvurucu- lar bu yönde bir müdahalenin hukuken öngörülmediğini ve meşru bir amacının olmadığını ve müdahelenin barışçıl bir gösteriye karşı orantısız olduğunı ileri sürmüşlerdir. Mahkeme, 11. madde tarafından korunan hakka bir müdahale ol- duğunu belirtmiş ancak bu müdahalenin hukuken öngörülebilir, meşru bir amacı olan ve ölçülü bir müdahale olduğunu belirtmiştir. Mahkeme bu değerlendirme- sini yaparken Fasıl 154 Ceza Yasasının “Yasadışı Toplantı, Ayaklanma ve Öte- ki Suçlar” başlıklı Dördüncü Bölüm’ündeki 70. ve 71. maddelerini göz önünde bulundurmuştur. Ayrıca, KKTC polisinin bu hakka müdahalesinin, toplantının siyasal niteliğinden değil şiddet içeren karakterinden kaynaklandığına ve KKTC sınırlarının bazı göstericiler tarafından ihlal edilmesinden dolayı olduğunu vur- gulamıştır. 92 Maddede yer verilen sınırlamalar: “(a) herhangi bir kişinin hukuka aykırı bir şid- dete karşı savunması, (b) hukuka uygun bir gözaltına alma kararının yerine geti- rilmesi ya da hukuka uygun olarak tutulan bir kişinin kaçmasının önlenmesi, (c) bir ayaklanma ya da isyanın hukuka uygun bir biçimde bastırılması” şeklindedir. 93 Madde hakkında ayrıntılı inceleme inceleme için bkz. Doğru, Osman/Nalbant, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi C.1, İstanbul 2016, s. 9 vd.; Harris/ O’Boyle/Bates/Buckley, Law of the European Convention, s. 203 vd.; Serkan Cengiz, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Yaşam Hakkı”, TBBD (93), 2011, 383- 404; Tezcan/Erdem/Sancakdar/Önok, s. 85 vd. 94 Bkz. AİHM’in Türkiye’ye karşı 28. 7. 1998 tarihli Ergi kararı, BN. 23818/94; AİHM’in Türkiye’ye karşı 14. 12. 2000 tarihli Gül kararı, BN. 22676/93; AİHM’in Türkiye’ye karşı 14. 5. 2002 tarihli Şemse Önen kararı, BN. 22876/93. 95 Bkz. AİHM’in Türkiye’ye karşı 25. 5. 1998 tarihli Kurt kararı, BN. 24276/94; AİHM’in Türkiye’ye karşı 27. 2. 2001 tarihli Çiçek kararı, BN. 25704/94; AİHM’in Türkiye’ye karşı 17. 7. 2001 tarihli İrfan Bilgin kararı, BN. 25659/94; AİHM’in Türkiye’ye karşı 27. 6. 2000 tarihli Salman kararı, BN. 21986/93; AİHM’in Türkiye’ye karşı 10. 4. 2001 tarihli Tanlı kararı, BN. 26129/95. 96 AİHM’in Türkiye’ye karşı 8. 7. 1999 tarihli Tanrıkulu kararı, BN. 23763/94; AİHM’in Türkiye’ye karşı 16. 7. 2002 tarihli Ülkü Ekinci kararı, BN. 27602/95.