Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

328 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Feshi bulunmaktadır. 2 Asya ve Avrupa’yı coğrafi olarak birbirinden ayıran Boğazlar, iki kıta arasındaki kültürel, ticari ve askeri geçişler için her zaman bir köprü görevi görmüştür. Stratejik önemi sebebiyle tarih bo- yunca büyük güçlerin her zaman sahip olmak için uğrunda rekabet ettikleri doğal suyollarından birini teşkil etmiştir. 3 Boğazlar, aynı zamanda Karadeniz havzasına ek olarak Tuna Nehri ve bağlantılı kanallar sistemi yoluyla Doğu Avrupa devlet- lerinin açık denizlere çıkmasına imkân vermektedir. Karadeniz’in, Akdeniz’in stratejik bütünlüğü içinde yer aldığı dikkate alındığında Boğazların jeopolitik ve jeostratejik önemi daha iyi anlaşılabilir. Bo- ğazlar, uluslararası politikalarda her zaman hassas bir konu olmaya devam edecektir. 4 Boğazlar, gemiler için Dünya’nın en zor mesafe alınabilen suyol- ları arasında sayılmaktadır. 5 Karadeniz ve Akdeniz’i bağlayan İstan- bul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı, geçiş açısından her zaman bir bütün sayılmış, Boğazlardan geçiş, tarih boyunca muhtelif milletlerarası sözleşmelerle düzenlenmiştir. 6 2 Sözleşme’nin hemen ön sözünde Boğazlar deyimiyle Çanakkale Boğazı, Marma- ra Denizi ve Karadeniz (İstanbul) Boğazı’nın kastedildiği belirtilmektedir. Türk Boğazları; Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğinde bulunan 37,1 mil uzunlu- ğunda Çanakkale Boğazı, 110 mil uzunluğunda Marmara Denizi ve 16,64 deniz mili uzunluğunda İstanbul Boğazı’ndan oluşmaktadır: Ali Kurumahmut, Mont- rö Sözleşmesi, Türk Boğazları ve Karadeniz, Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Ya- yın No: 26, İstanbul 2006, s. 13. Türk Boğazlarının oluşumu, fiziksel özellikleri ve tarihçesi hakkında bkz. Cahit İstikbal, “Türk Boğazları”, Türk Boğazları (Der. Jale Nur Ece), İstanbul 2011, s. 142; Saim Oğuzülgen, “Boğazlar Bölgesi İçin Dü- şünülebilecek Trafik Ayrım Düzeni Nasıl Olmalıdır?” Boğazlar Bölgesinde Seyir Güvenliği Semineri (10 Nisan 1992), İstanbul, s. 4; Sevin Toluner, Milletlerarası Hukuk Dersleri, Beta Yayınları, İstanbul, 1996, s. 156. 3 Sami Doğru, “Türk Boğazları’nın Hukuki Statüsü: Sevr ve Lozan’dan Montrö’ye Geçiş”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2013 , C. 15, S. 2, s. 163. 4 Hüseyin Tosun, “Montrö Boğazlar Sözleşmesi (Boğazlar Sorununda Son Aşa- ma)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi 1994 , S. 13, s. 112. 5 Aykut Erol, “Boğazlar’ımızda Kaza Olasılığı En Alt Düzeye Nasıl İndirilir?”, Marmara Denizi 2000 Sempozyumu Bildiriler Kitabı (Editörler: Bayram Öztürk, Mikdat Kadıoğlu, Hüseyin Öztürk), Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları No: 5, İstanbul 2000, s. 198. 6 Yüksel İnan, Türk Boğazlarının Siyasal ve Hukuki Rejimi, B. II, Turhan Kitabevi, Ankara 1995, s. 11; Sevin Toluner, Milletlerarası Hukuk Açısından: Türkiye’nin Bazı Dış Politika Sorunları, Genişletilmiş B. II, Beta Basım Yayım, İstanbul 2004, s. 19 – 166; Toluner, Milletlerarası Hukuk, s. 156; Mahmut Reşat Belik, Türk Bo- ğazlarının Hukuki Statüsü, Sermet Matbaası, İstanbul 1962, s. 1 - 64; Hüseyin