Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

330 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Feshi Makamlarına Sözleşme’nin I sayılı Ekinde belirtilen vergi ve harçları ödemek zorunda olup başkaca bir mali yükümlülüğe tabi değillerdir. Ticaret gemilerinin savaş zamanında geçiş serbestisi, Sözleşme’nin 6. maddesinde Türkiye’nin savaşta olup olmadığı ile kendisini pek yakın bir savaş tehdidine maruz saydığı hâllerde bazı sınırlandırmalara tabi tutulmaktadır. Savaş gemilerinin Boğazlardan geçişi ise Sözleşme’nin II. Kesi- minde düzenlenmiştir. Sözleşme’nin 8. maddesine göre Sözleşme’nin savaş gemileri ile ilgili hükümlerinin uygulanması bakımından savaş gemilerinin nitelikleri ve tonajlarının hesaplanmasıyla ilgili esaslar, Sözleşme’nin II sayılı Ekinde belirtilmiştir. Bu konularda Sözleşme’de kabul edilmiş olan tanımdan farklı tanımların yapılması mümkün de- ğildir. Savaş gemilerinin Boğazlardan geçişleri ve Karadeniz’deki du- rumları, Türkiye ve Karadeniz’e kıyıdaş olan devletlerin güvenlikleri- nin korunması için ticaret gemilerinin geçişlerine nazaran daha fazla sınırlandırılmıştır. 10 Bütün milletlerarası sözleşmelerde olduğu gibi Sözleşme’nin Ta- raf Devletlerce feshi mümkündür. Sözleşme’nin feshinin siyasi, sos- yal, ekonomik ve hukuki birçok sonuçları olacaktır. Fesih durumunda ortaya çıkacak hukuki durumun analiz edilerek Türkiye’nin hak ve menfaatlerine en uygun politika ve fikirlerin geliştirilmesinde büyük faydalar bulunmaktadır. Türk hukukunda Sözleşme’nin feshine dair yeterli akademik çalışmaların yapılmadığı dikkati çekmektedir. Çalış- mamızda ağırlıklı olarak Sözleşme’nin feshi ve fesih durumunda orta- ya çıkabilecek hukuki sonuçlar inceleme konusu yapılmıştır. I. SÖZLEŞME’NİN ÖNEMİ Sözleşme, bir kıyı devleti olarak Türkiye’nin egemenlik haklarını saklı tutmakla birlikte geçiş serbestisi ilkesiyle uluslararası deniz ti- … c) Geçişin tamamen veya kısmen, uzun süreden beri yürürlükte bulunan ve özellikle bu boğazlara ilişkin olan sözleşmelerle düzenlendiği boğazların hukuki rejimini etkilemez” hükmü yer almaktadır. Bu sebeple, transit geçiş rejimi dâhil “Uluslararası Seyrüsefere Açık Boğazlar” başlıklı Kısım III hükümleri, Türk Bo- ğazlarının hukuki rejimini etkilemez: Kuran, s. 112; Özman, s. 408; Toluner, Mil- letlerarası Hukuk, s. 147; Ferit Hakkı Baykal, Deniz Hukuku Çalışmaları, Alfa Yayınevi, İstanbul 1998, s. 245; İnan, Türk Boğazları, s. 50; Toluner, Dış Politika Sorunları, s. 1 vd. 10 Toluner, Milletlerarası Hukuk, s. 170.