Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

332 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Feshi rının elverişli olmasına, bu yönde bazı girişimlere ve yaşanan olaylara rağmen seksen bir yıldır istikrarlı şekilde uygulanmaktadır. 17 Zaman zaman yoğunlaşan belirsizlik ve istikrarsızlıklar içinde Türkiye’nin titizlikle uygulamaya çaba sarf ettiği Sözleşme’nin getirdi- ği rejim, uzun yıllar boyunca Türk dış politikası için güvenilir bir alan yaratmaktadır. Boğazlar, geçmişte olduğu gibi, bugün de uluslararası politikanın dengeleri açısından önemini sürdürmekte, Türkiye’nin dış politikasına yön vermeye devam etmektedir. 18 Türkiye, Sözleşme ile bir yandan Boğazlar bölgesinde tam egemenliğini perçinlerken, diğer yandan da sağladığı hassas denge ile Türkiye’yi Rusya ile büyük de- nizci devletler arasında sıkışmaktan kurtarmıştır. Sözleşmenin mev- cut haliyle korunması ve uygulanması Türkiye açısından hayati siyasi ve güvenlik önceliği taşımaktadır. 19 Soğuk savaşın bitimiyle birlikte Dünya barışına sağlamış olduğu katkısı dolayısıyla önemi daha artan Sözleşme sayesinde elde edilen statü ve kazanımların korunmasına gayret edilmelidir 20 . Esasen başta Türkiye olmak üzere diğer Taraf Devletlerin politikaları da bu yöndedir. Türkiye’nin egemenliğini kısıtlayan 1923 tarihli Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin yerine geçen Sözleşme’yle ihdas edilen rejim, Boğaz- ların esasen millî olma özelliğini muhafaza etmektedir. Sözleşme, gü- nümüz uluslararası deniz ulaştırmasında kullanılan birçok boğazlara nazaran Türkiye’nin yetkilerini çok az kısıtlamaktadır. Boğaz devleti olarak Türkiye’nin egemenlik yetkileri asıl, yetki kısıtlamaları istisna- idir. 21 17 Doğru, s. 165. 18 Bülent Şener, “Tarihsel Boyutlarıyla Boğazlar’ın Jeopolitik ve Stratejik Önemi”, The Journal of Academic Social Science Studies 2015 , No. 35/ I, s. 346. 19 Şükrü M. Elekdağ, 81. Yılında Montrö Sözleşmesi’nin Karşılaştığı Güvenlik So- runları ve Sözleşmenin Feshi ve Tadili İçin Girişimler Vukuunda Karşılaşılacak Senaryoların Analizi, Avrasya İncelemeleri Merkezi, AVİM Rapor No: 12, Anka- ra, 2017, s. 11. 20 Eyüp Zengin, “Türk Boğazları’nda Geçiş Rejimi ve Türkiye’nin Boğazlardan Ge- çişi Düzenleme Yetkisi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi 2013 , C. 2, S. 2, s. 55; Bükülmez, s. 217. 21 Ferit Hakan Baykal, “Günümüzde Deniz Ulaşımındaki Gelişmelerin Işığında Türk Boğazlarının Hukuki Rejiminin Değerlendirilmesi ve Milletlerarası Hukuk- ta Genel Olarak Kabul Görmüş Diğer Boğazlardan Geçiş Rejimleri İle Kıyaslan- ması”, Marmara Denizi 2000 Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Türk Deniz Araştır- maları Vakfı Yayın No.5, İstanbul 2000, s. 30.