Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

347 TBB Dergisi 2018 (136) İsmail DEMİR jiminde eğer geçiş, kıyı devletinin barışına, düzenine veya güvenliğine zarar veriyor ise kıyı devleti, geçişi engellemek için gerekli her türlü tedbiri alabilir. 68 Ancak, Türkiye’nin geçişi barışına, düzenine veya gü- venliğine tehdit oluşturduğu takdirde erteleme hakkının varlığı, hiç- bir zaman Türk Boğazlarında salt kendine özgü zararsız geçiş rejimi- nin uygulandığı sonucunu doğurmaz. Uğraksız geçiş, hiçbir şekilde kontrolsüz geçiş olarak yorumlanamaz. 69 Her ne kadar Türk iç sularının bir parçası olan Türk Boğazlarında geçiş ve seyrüsefer serbestliğinin mevcudiyeti, iç sular rejimini zarar- sız geçiş rejimine yaklaştırmakta ise de bu durum, Türk Boğazlarının iç sular rejimine tabi olduğu gerçeğini değiştirmez. İç sular rejiminde kıyı devletinin egemenliği, istisnalar bir yana zararsız geçiş rejimine kıyasla çok daha güçlüdür. Zararsız geçiş rejiminde geçişin zararlı ol- duğunu değerlendiren kıyı devleti, iç sular rejiminde bu hakkını evle- viyetle kullanabileceği gibi geçiş esaslarına ilişkin olarak daha geniş düzenlemeler yapma özgürlüğüne sahiptir. Fesih durumunda İstanbul ve Çanakkale Boğazlarından geçişle- rin ayrı ayrı değerlendirilmesi, her bir boğazdan geçişin bir devletin kara suları ile bir açık deniz ya da münhasır ekonomik bölge kısmı arasındaki geçiş olarak kabul edilmesi görüşü, Boğazların bir bütün olarak kabulüne dair tarihsel gelişim ve anlayışla bağdaşmadığı gibi gerçekçi de değildir. Aksi takdirde Türk Boğazlarından uğraksız geçiş mümkün olmaz. Oysa Sözleşme’de fesih durumunda dahi Türk Bo- ğazları bir bütün olarak görülmüş, geçiş ve seyrüsefer serbestliği ilke- sinin sonsuz olduğu ilkesi kabul edilmiştir. C- İç Sular Rejimi İç sular, kıyı devletinin yetkilerinin tam ve mutlak olduğu deniz alanlarıdır. İç sularda kıyı devletinin yetkileri, kara ülkesindeki yetki- lerden farksızdır. Milletlerarası hukuk, kara ülkesi için bazı sınırlama- lar öngörmüşse bunlar aynen iç sular için de geçerlidir. Milletlerarası hukuk, kıyı ile sıkı bir bağlantı içinde bulunan iç sularda kıyı devleti- nin çıkarlarına üstünlük tanımıştır. 70 68 DHS m. 19, 25. 69 Karan, s. 438. 70 Toluner, Milletlerarası Hukuk, s. 109; Kuran, s. 35 – 36; Özman, s. 247; Baykal, Deniz Hukuku, s. 133, 137.