Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

350 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin Feshi dışındaki bir Taraf Devletin fesih hakkını kullanarak Sözleşmeyi tüm dünya devletleri için bertaraf edebilmesi, bu sayede dünya güvenlik algısını kökünden sarsması düşünülemez. Boğazların hukuki statü- sünün Türkiye’nin iç suları olduğu esasına dayanan bu görüş, birçok açıdan isabetlidir. Sözleşme, sadece Türkiye ile birlikte Karadeniz’e kıyıdaş devletle- rin değil, fakat aynı zamanda Dünya’nın güvenliğini sağlayan önemli bir uluslararası metindir. Bu amaca ulaşılmasında Sözleşme’nin hare- ket noktası, Boğazların idaresini ve Boğazlar üzerindeki mutlak kont- rolü Türkiye’ye bırakma düşüncesidir. Bu bağlamda Türkiye’nin Bo- ğazlarda bu zamana dek gerçekleştirmiş olduğu uygulamalar dikkate alındığında Boğazlar üzerinde esas itibarıyla karasularında uygula- nan zararsız geçiş rejiminin değil, fakat iç sular rejiminin uygulanma- sı gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır. 76 Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en önemli diplomatik zaferlerin- den biri olarak seksen bir yılı aşkın bir süredir sorunsuz ve titizlik- le uygulanan Sözleşme hükümleri, şüphesiz uluslararası örf ve adet hukuku kuralı hâline dönüşmüştür. Taraf olmayan devletler için dahi Sözleşme hükümlerinin bağlayıcı olması ve herhangi bir çekince söz konusu olmaksızın aynen uygulanması, bunun en açık göstergelerin- dedir. Böylece, Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki mutlak egemenliği Sözleşme’ye taraf olsun veya olmasın bütün devletlerce tanınmakta- dır. 77 Türkiye, mutlak bir egemen devlet olarak Sözleşme’nin yorum- lanmasında, değiştirilmesinde, yürürlükten kaldırılmasında ve hatta yürürlükten kalktıktan sonra dahi Boğazlarda uygulanacak geçiş reji- minin belirlenmesinde nihai söz hakkına sahiptir. 78 İç sular rejiminin Boğazlarda Türkiye’ye vermiş olduğu mutlak egemenlik yetkisi çerçevesinde Sözleşme’nin Dünya barışı ve güven- liğine sağlamış olduğu katkı, fesih durumunda yeni bir sözleşme ak- 76 Karan, s. 434. Benzer görüşler için bkz. Aybay, s. 911, Çelik, Milletlerarası Hukuk I, s. 176, dn. 43; Gönlübol, Sahil Sularının Hukuki Statüsü, s. 131; Kurumahmut/ Yaycı, s. 37; Özman, s. 409, Yüceer, s. 49; İnan, “Turkish Straits”, s. 161; Fevzi Topsoy, Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler Işığında Türk Boğazlarının Güven- liği Sorunu, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 2002, s. 63. 77 Karan, s. 433. 78 Karan, 433; Özman, 405.